رویت ماه و نمایش قدرت مسلمین

دیدارنیوز ـ حسین‌جعفری*: در خصوص مسئله‌ای به نام "رویت هلال ماه"، برای مراجع، مقلدان و حاکم، از زوایای متفاوتی می توان نوشت اما در این مقال به سوال سال نودم از مرحوم حضرت آیت الله صانعی اشاره و سپس نکاتی تقدیم می نمایم.

متن سوال:

حضرت آیت الله العظمی صانعی

سلام الله علیکم

با سلام محضر مبارک حضرتعالی و پوزش بابت تصدیع اوقات ، سوالی در مورد استهلال ماه و فتوای حضرتعالی قابل طرح است که امیدوارم پاسخ فرمایید:

سایت حضرتعالی مبانی شما را در مورد استهلال ماه  بدین شرح در اختیار قرار داده است :

"آیا هر جايی که هلال رويت شود برای بقيه جاها حجت است؟

در صورت رؤيت هلال و ثبوت آن در ايران با نظر به اينکه ممکن است هلال در مناطق غربي ايران رؤيت شده باشد، آيا ما مي توانيم در کشورهای ديگر، حكم به ثبوت اوّل ماه نماييم؟

ج ـ حسب مبناي اخير اين جانب رؤيت هلال در هر مملكت براي مملكت ديگر، در صورتي كه در شب مشترك باشند اگر چه اشتراكشان در شب، در همه شب نباشد و به مقدار كمي باشد، كفايت مي كند."

باعنایت به اینکه در برخی از کشورهای مسلمان مثل عربستان، مالزی، پاکستان، سوریه، مصر، امارات متحده عربی، فلسطين، لبنان، بحرین، قطر،کویت ، یمن، الجزایر، موریتانی و اردن  روزسه شنبه ۹/۶/ ۹۰عید اعلام شده بود. (بنقل از سایت شیعه آنلاین ) و با توجه به مبانی حضرتعالی به نظر می رسید می بایست جنابعالی در اعلام شروع ماه مبارک رمضان همچنین روز اول شوال (عید فطر) بگونه ای دیگر عمل کرده و "رویت ماه در ایران" را مبنا قرار نمی دادید؟

با تشکر از پاسخ شما- حسین جعفری

متاسفانه این سوال پاسخی دریافت ننمود.

چند ملاحظه:

۱-در زمان زعامت حضرت آیت‌الله خمینی به دلیل آنکه ایشان علاقه‌ای به ورود به اعلام رویت ماه نداشتند و احاله به نظر مراجع می نمودند، این معضل خود را نشان نمی داد اما پس از آن، برای دیدن "نور ماه" و بیان حرف آخر، دستگاه‌ها تشکیل شد و بودجه های کلان اختصاص یافت تا به طریقی تفاوت میان رویت هلال ماه از سوی مراجع و حکومت به نفع حکومت کم شود، که نشد!

۲- در این مطلب قصد ورود به بررسی و کنکاش این نکته را ندارم که آیا اصرار بر دیدن" نور ماه" و عدم اتکاء به محاسبات علمی چقدر موجه است اما مایلم به این نکته اشاره کنم که یکی از اهداف مهم بلکه اساسی دین در توصیه به انجام‌ همگانی، هماهنگ و همزمان برخی مناسک از جمله روزه و حج، نمایش قدرت مسلمین است. روشن است به دلیل عدم ارتباطات گسترده در قرون قبل، هر قریه، شهر و بلادی همچون یک‌ کشور عمل می کرد و نظر عالم آن منطقه، عامل وحدت بخشِ  شروع همزمان این مناسک می گردید. اما در دنیای جدید نمی‌توان منطقه‌ای به رویت هلال ماه نشست و حکم به شروع ماه داد و به همین جهت که گستره نفوذ نظر مراجع از منطقه تبدیل به کشور شده، هم اکنون حکم شان نیز، کشوری شد.(گرچه مثلا اگر ساکن‌ مشهد باشند و هلال ماه را ببیند ولو آنکه در سیستان ماه رویت نشود، حکم به شروع ماه رمضان برای کل ایران می دهند.)

با پذیرش این‌ معنا، چه اشکالی دارد در زمان حاضر که گستردگی ارتباطات، مرزهای جغرافیایی را حذف کرده، بجای کشوری عمل کردن، عامل هماهنگی بیشتر مسلمین شد و مناطق بیشتری را تحت پوشش قرار داد و با اعتماد به رویت و یا علم علماء بلادی که لااقل در بخشی از شب با ما مشترک اند، حکم به شروع ماه جدید داد؟

۳- نکته آخر اینکه، بعید می دانم مراجع محترم دست از فتوا و نظر خود در مورد "دیدن نور ماه" و اعلام شروع ماه جدید بکشند اما نتیجه منطقی آنچه در خصوص ضرورت نمایش قدرت مسلمین عرض شد این است که در صورت بروز اختلاف میان نظر فقهاء و حاکم، باید نظر حاکم را ترجیح داد. 

*پژوهشگر دینی