اخراج اساتید دانشگاه؛ داستان طولانی تسویه حساب سیاسی با دانشگاه

دیدارنیوز ـ نسرین نیکنام:ماجرای اخراج اساتید یا بازنشسته کردن اجباری آن‌ها، یا عدم تمدید قرارداد آن‌ها، یا ... که در واقع همه یک معنا دارند، رخداد تازه‌ای نیست و دهه‌ها قدمت دارد. 

خلاصه تصویری این گزارش را ببینید

منع اساتید بزرگی چون دکتر حسین بشیریه و دکتر سید جواد طباطبایی از تدریس در دانشگاه نمونه‌هایی از این رویه در دهه‌های گذشته بوده است. اساتیدی در کلاس جهانی و با ده‌ها اثر مهم که عملا بخش مهمی از منابع اصلی تدریس علوم انسانی را در ایران تشکیل می‌دهند و شهرتی فراتر از مرزهای ایران دارند. 

شاید پر سر و صداترین اخراج استادان دانشگاه در سال‌های اخیر در دوره ریاست فرهاد رهبر در دانشگاه آزاد اسلامی سال ۹۶ اتفاق افتاد و سر و صدای زیادی به پا کرد در حالیکه استادان اخراجی در گفتگو با رسانه‌ها این موضوع را تاکید کردند که اخراج و پایان کار آن‌ها با این دانشگاه بدون اطلاع قبلی و دلیل نامشخصی بوده است، اما فرهاد رهبر از کار خود دفاع و دلیل این قطع همکاری را حضور استادان اخراجی در دانشگاه‌های دولتی عنوان کرد و درست همان زمانی که خیلی‌ها این اقدام رهبر را نقد می‌کردند، نمایندگان مجلس از او دفاع کردند و کار او را قانونی دانستند!

اما اگر نگاهی به لیست استادان اخراجی مانند صادق زیبا کلام، سید محمود علیزاده طباطبایی، محمد علی بهمنی، محمد قاری سید فاطمی، حوریه دهقان شاد و سید محمد دادگران بیندازید متوجه می‌شوید که مسائل سیاسی تا چه اندازه در این رویه موثر بوده است. 

این استادان که سابقه طولانی در کرسی‌های دانشگاهی دارند و بعضا کتاب‌های آن‌ها همچنان مرجع و منبع درسی کلاس‌های آموزشی است نیاز به بیان و دفاع ندارد و جالب است که بدانید بعضا روسای دانشگاهی که برای بودن یا نبودن این استاد‌ها تصمیم می‌گیرند، عمرشان به اندازه سابقه حضور این افراد در دانشگاه هم نیست.

بیشتر بخوانید: امروز سالگرد حادثه پلاسکو است؛ قهرمانان بی بدیلی که شهید شدند

دلایل اخراج استادان دانشگاه چیست؟

شروع اخراج استادان دانشگاه‌ها در دوره ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد کلید خورد و در همان سال بسیاری از استادان صاحب نام به دلایل نامعلوم مجبور شدند کرسی‌های دانشگاه را ترک و جای خود را به کسانی بدهند که کارنامه قوی‌ای در دانشگاه نداشتند؛ بعد از آن اتفاق و حاشیه‌های آن مدتی اخراج استاد‌های دانشگاه به دست فراموشی سپرده شد.

ماجرا‌های سریالی اخراج استادان و ستاره دار کردن دانشجویان در دوران احمدی نژاد هیچ وقت از اذهان عمومی و جامعه دانشگاهی پاک نخواهد شد و پس زلزله‌های آن تصمیم گیری‌ها تا امروز ادامه دارد و دامن استاد‌هایی را گرفته که دیگر کسی شبیه آن‌ها پیدا نخواهد شد.

از یک طرف ممنوع الخروج شدن سعید مدنی، جامعه شناس، در ماه‌های گذشته و همچنین اخراج دکتر بیژن عبدالکریمی، استاد فلسفه از دانشگاه آزاد که در شهریور اتفاق افتاد، نشان از آتشی دارد که از زیر آوار برجای مانده از زمان احمدی نژاد در حال شعله کشیدن است و شعله هایش مثل همیشه اول علوم انسانی را نشانه می‌گیرد.

پس از این اتفاق‌ها نخستین پرسشی که مطرح می‌شود این است که دلیل این اخراج‌ها چیست و جواب صدور تکذیبیه های مکرر از سوی دانشگاهها و در راس آنها وزارت علوم است که در شرایطی که باید پاسخی شفاف و واضح برای شفافیت اذهان عمومی ارائه دهد، توپ ارسالی از سوی دانشگاهها را دوباره به زمین آنها برگرداند و در نهایت چیزی که به نظر واضح می‌رسد این است که اکثر این استاد‌ها به دلیل سابقه و فعالیت‌های سیاسی حذف شدند موضوعی که تصمیم گیران درباره آن سکوت می‌کنند، اما قابل انکار نیست.

البته واکنش وزارت علوم تنها به اینجا ختم نمی شود؛ محمد خلج امیرحسینی، رییس مرکز جذب وزارت علوم در مصاحبه ای نسبت به اخراج استادان پای قانون را به وسط می کشد و می گوید: تمامی این اقدامات باید مبتنی بر قانون باشد و دانشگاه اگر تشخیص بدهد که شرایط تمدید قرارداد برای هیئت علمی وجود ندارد، می‌تواند آن را تمدید نکند اما مجددا تأکید می کنم همه موارد و تصمیمات باید مبتنی بر قانون باشد.

بیشتر بخوانید:وضعیت مردم بحرانی، مسئولان در راه و آثار تاریخی نابود!

از حوریه دهقان شاد تا محمد فاضلی

یکی از اساتید دانشگاه آزاد که اخراج او با واکنش‌های زیادی همراه بود، حوریه دهقان شاد استاد باسابقه و خوشنام این دانشگاه بود که حتی با جمع آوری امضا توسط دانشجویان رشته ارتباطات هم راه به جایی نبرد.

دهقان شاد، مهرماه سال ۹۷ و در شروع سال تحصیلی جدید، پس از ۲۱ سال سابقه تدریس رسمی و قطعی در دانشگاه آزاد بدون هیچ توضیحی درس‌های ارائه شده برای او از روی سایت دانشگاه برداشته شد و توضیح دانشگاه هم برای این کار این بوده که شما تعلیق شده اید و دلیل آن را هم دستور از بالا عنوان کردند!

البته اخراج این استاد از دو ماه قبل‌تر یعنی از مرداد سال ۹۷ کلید خورد و مسئولان دانشگاه به او یک نامه دست نویس از فرهاد رهبر رئیس وقت دانشگاه آزاد اسلامی دادند که بر اساس آن درس‌های او برای ترم جدید حذف شده بود.

این دست نوشته دو ماه بعد یعنی مهر ماه و در زمان ریاست طهرانچی اجرایی شد البته ماجرای این استاد دانشگاه به همین جا ختم نشد و حتی حقوق و مزایای او را هم قطع کردند و دلیل این اتفاق هم دستور از طرف بالا مطرح شد.

مسئولان دانشگاه گفته بودند که تعدادی از دانشجویان از دهقان شاد شکایت کردند و در نهایت هم یکسری اتهامات سیاسی به او وارد کردند هر چند که همان موقع در پاسخ به این ادعا حدود ۴۰۰ دانشجو نیز در حمایت از او به ولایتی و طهرانچی نامه‌ای نوشتند، اما متاسفانه به هیچکدام از نامه‌ها پاسخ داده نشد.

اخراج محمد فاضلی هم سناریوی شبیه دهقان شاد دارد، هر چند که تنها یک روز پس از رسانی شدن خبر اخراج او، این موضوع تکذیب شد، اما واکنش بسیاری از چهره‌های سرشناس مانند حسام الدین آشنا، عبدالناصر همتی، عباس عبدی فعال سیاسی اصلاح طلب، امیر ناظمی معاون سابق وزیر ارتباطات در قبال این موضوع و با طرح انگیزه سیاسی ادعای محکمی بر گمانه‌های مطرح شده است.

هر چند دانشگاه شهید بهشتی اعلام کرده که بحث اخراج مطرح نبوده و محمد فاضلی به صورت پیمانی در دانشگاه شهیدبهشتی حضور داشته، در مرحله تبدیل وضعیت موفق به کسب آرای هیات اجرایی نشده است!

پلاسکو عامل اخراج محمد فاضلی است یا...؟

اولین موضوعی که پس از اعلام حکم اخراج محمد فاضلی بیان شد این بود که او تدوین کننده اصلی گزارش علمی حادثه پلاسکو است که درست در سالگرد حادثه حکم اخراجش صادر شده است.

همانطور که اشاره شد بسیاری از استادان دانشگاه از همان ساعت اولیه انتشار خبر خارج محمد فاضلی اظهار نظر‌های مختلفی داشتند، عده‌ای از اساس حضور او را در دانشگاه بهشتی در دوران روحانی یک تحمیل اجباری می‌دانند و می‌گویند: محمد فاضلی از روز اول به صورت غیرقانونی وارد این دانشگاه شد و در هشت سالی که از دولت روحانی گذشت علیرغم فشار‌هایی که از سوی برخی افراد در دولت قبل وجود داشت نتوانستند وی را تبدیل وضعیت کنند. این در حالی است که آقای فاضلی از روز اولی که وارد دانشگاه شد در نهاد ریاست جمهوری مشغول فعالیت بود.

این گروه بعد از رفتن فاضلی تاکید کردند: اینکه اعضای هیات اجرایی براساس دلایل مختلفی در مرحله تبدیل وضعیت به برخی از اساتید رأی ندهند، موضوع جدیدی نیست و در سال‌های گذشته نیز این اتفاق بار‌ها در دانشگاه‌ها رخ داده است، اما اینکه جریان اصلاح طلب این بار به این موضوع واکنش نشان داده‌اند قابل توجه است!

همه این اظهار نظر‌ها قوت گرفتن سیاسی بودن این اخراج را تقویت می‌بخشد تا جایی که امیر ناظمی معاون سابق وزیر ارتباطات در اینستاگرام با انتقاد از این اقدام نوشته است: اگر در این دوره وزارت علوم یک سیاست داشته باشد نامش "سیاست اخراج" است و وزیر علوم هم در بهترین حالت دربانی است که راه خروج را نشان می‌دهد. پیامد سیاست اخراج "پادگانی سازی دانشگاه" است، تا کسی مبادا فکر کند، مبادا سخن بگوید.

اما در نهایت این خود محمد فاضلی بود که در توئیتی نوشت:" یکی از بدترین لحظات در تاریخ هر ملتی می‌تواند لحظه یا دوره‌ای باشد که در آن دیگر هیچ کاری، هر قدر هم دور از عقل سلیم و انتظار عامه مردم باشد، تعجب‌برانگیز نباشد. لحظه‌ای که در مقابل تعجب از هر کار ناشایستی، خلق الله بگویند: تو غیر از این انتظار داشتی؟ "