طبق آخرین آمار از تعداد متکدیا ن. پایتخت، در شش‌ماه نخست سال‌جاری بیش از سه هزار متکدی از سطح شهر تهران جمع‌آوری شده‌اند که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل دو هزار نفر کمتر است. متکدیان خارجی به‌دلیل افزایش نرخ دلار رفتند و جای خود را به متدکیان شهرستانی داده‌اند.
دیدارنیوز ـ علی صادقی، معاون حمایت‌های‌اجتماعی سازمان خدمات‌اجتماعی شهرداری تهران از افتتاح مجتمع فوریت‌های‌اجتماعی در نیمه اول مهر خبر داده و می‌گوید: «راه‌اندازی این مجتمع با شهرداری تهران بود و از این پس در اختیار فرمانداری قرار می‌گیرد تا همه دستگاه‌های مسئول پای کار بیایند. این مجتمع به صورت ۲۴ ساعته مراجعه‌کنندگان همچون اتباع‌بیگانه، متکدیان و آسیب‌دیدگان را پذیرش کرده و قابلیت نگهداری از ۲۰۰ نفر را دارد تا زمانی که تعیین تکلیف شوند.»
متکدیان‌تهرانی خارجی، افغانستانی و پاکستانی باشند یا ایرانی، در هر صورت متکدی‌اند و چهره شهر را مخدوش و نازیبا می‌کنند. البته راه‌حل قطعی برای مقابله با آنها برخوردهای سلبی نیست، زیرا سال‌هاست که شاهد ناکامی در نتایج اینگونه برخوردها هستیم، اما نمی‌توان خواست شهروندان تهرانی برای مبارزه با آنها را نیز نادیده گرفت. هرچند به نظر اغلب تهرانی‌ها خواستار برخورد انسانی، علمی و کارشناسانه با این آسیب‌اجتماعی کهنه در پایتخت هستند.
درآمد روزانه چهار میلیونی متکدیان‌تهرانی
رئیس کمیسیون‌اجتماعی مجلس گفت: افراد تکدی‌گر در تهران که اکثرا هم به صورت باندی فعالیت می‌کنند، روزانه چهار‌میلیون درآمد دارند و منابع‌رسمی و آماری کشور نیز این رقم را تایید کرده‌اند. سلمان خدادادی در خصوص درآمدهای نجومی برخی گداها در شهر تهران گفت: تکدی‌گری در شهرهایی مثل تهران عللی فرهنگی دارد. در واقع ما نتوانستیم برای مردم جا بیندازیم که پول خود را به کسانی می‌دهید که نیازمند نیستند و در باندها عضویت دارند. او افزود: آگاهی و عدم‌آگاهی مردم از تریبون‌های مختلف شروع می‌شود، به طوری‌که در مراسم‌ها مدام مردم را راهنمایی‌های غلط می‌کنند و می‌گویند دست کسی که به سمت‌تان دراز می‌شود خالی نگذارید، دراین صورت حاکمیت هرچه تلاش کند با تکدی‌گری مبارزه کند، بی‌فایده است. او تاکید کرد: هیچ فردی نمی‌تواند بگوید تکدی‌گری برای حکومت خوب است، همه باید به این باور برسند تکدی‌گری چهره حاکمیت را منفور نشان می‌دهد. فرهنگ عدم‌کمک به این افراد باید در این جامعه به وجود بیاید.
لزوم تدوین بسته‌های حمایتی متکدیان
یک عضو کمیسیون اجتماعی‌و‌فرهنگی شورای‌شهر تهران در گفت‌وگو با «آرمان» در ارتباط با پدیده تکدی‌گری در تهران و اقدامات مجموعه مدیریت‌شهری می‌گوید: مهم آن است که شهر تهران چه باید در مقابل این آسیب‌اجتماعی انجام دهد؛ در شورای شهر و مدیریت‌شهری تهران معتقدیم با این آسیب نمی‌توان مقابله حذفی کرد، زیرا واقعیت آن است که این آسیب به دلیل وجود مشکلات اقتصادی، بیکاری و... ایجاد شده است. البته در این میان افرادی هستند که به این طریق سوداگری می‌کنند و در این مسیر به‌دلیل رفع نیازها و احتیاجات شخصی خود به تکدی‌گری رو نیاورده‌اند. حجت نظری خاطرنشان می‌کند: نیازمند تعامل بین‌بخشی میان مدیریت‌شهری تهران و سازمان‌ها و دستگاه‌های مسئول و مربوطه همچون سازمان بهزیستی، تامین‌اجتماعی، وزارت کار، تعاون و رفاه‌اجتماعی و تمام دستگاه‌ها و نهادهای مسئول هستیم تا بتوانیم بسته‌ای حمایتی را برای متکدیان آماده کنیم. شهرداری تهران براساس ماده 55 قانون شهرداری‌ها مکلف است چهره شهر را به‌نوعی آراسته کند و کسی در سطح شهر درحال تکدی‌گری نباشد و وظیفه مقابله با این نازیبایی را دارد، اما واقعیت آن است که اگر این افراد را به‌نوعی از سطح شهر خارج کنیم، برخی از تکدی‌گران مهاجران به شهرهای خود بازمی‌گردند که اقدامی کارساز نیست. او می‌افزاید: برای شهرداری سخت نیست که ظرف مدت کوتاه یا چند ماه تمام این افراد را در سطح شهر خارج کند، اما این حل مشکل نیست و صرفا پاک‌کردن صورت مساله است و همچنین درمانی برای این مشکل محسوب نمی‌شود. نظری تاکید می‌کند: اگر به فکر درمان این مساله هستیم، باید مشابه اقدامی را انجام دهیم که در سازمان خدمات‌اجتماعی تهران در حوزه معتادان رخ داد. به عنوان مثال اگر مرکزی مشابه مراکز بهاران را برای متکدیان داشته باشیم، اتفاق بهتری در این زمینه است. هرچند مراکز بهاران مراکز بازپروری معتادان است و در آن معتادان به کارهای خرد و کلان مشغول‌اند، اما در مورد متکدیان می‌توان تعامل بین‌بخشی به فعالیت‌های خرد تولیدی دست بزند و فضاهایی را برای این افراد فراهم کرد که بتوانند در آن به فضا به اشتغال رو بیاورند و متکدیان محتاج واقعی با این کار مشکل‌شان حل می‌شود. همچنین قانون باید با سوداگران برخورد کند.
توانمندسازی و کارآفرینی کلید برگشت به زندگی عادی
رئیس انجمن آسیب‌شناسی ایران در گفت‌وگو با «آرمان» در ارتباط با راهکارهای مقابله با مساله متکدیان شهری می‌گوید: هیچ انسانی حاضر به زیرپا گذاشتن عزت‌نفس خود نیست تا تکدی‌گری کند. بنابراین اگر کسی دارای عزت‌نفس و منزلت‌اجتماعی بالا باشد یا هردو شاخصه را داشته باشد قطعا تکدی‌گری نمی‌کند. کورش محمدی می‌افزاید: فردی که دچار این مساله می‌شود، فردی با عزت نفس آسیب دیده است. بخشی از جامعه به‌دلیل فقر و ناتوانی در تامین معیشت خانواده و نیازهای اولیه تحت‌تاثیر فشارهای جامعه عزت‌نفس خود را تضییع می‌کند، اما در این میان افرادی نیز هستند که از استعدادها و توانایی‌های خود در حوزه‌های دیگر استفاده نمی‌کنند و انتخاب تکدی‌گری توسط خودشان انجام می‌شود. او تاکید می‌کند: این افراد به‌دنبال کار نمی‌گردند و کارهای سبک‌تر با درآمدهای پایین‌تر نمی‌کنند. این کار نیز ریشه در مجموعه‌ای از ناکامی‌ها در زندگی دارد، البته الگوهای رایج در جامعه این نوع نگاه به سوی تکدی‌گری تقویت می‌کند. محمدی می‌افزاید: سیستم خدمات‌اجتماعی جامعه به‌دنبال توانمندسازی افراد نیست و صرفا افراد با کمترین میزان درآمد در چارچوب ارائه خدمات اجتماعی در شرایط دون شأن منزلت‌انسانی و عزت‌نفس نگه می‌دارد. او تاکید می‌کند: سیستم خدمات‌اجتماعی خود خواسته این هدف را ندارد، اما به الگوسازی در زمینه کاهش میزان عزت‌نفس و منزلت‌اجتماعی افراد کمک می‌کند. محمدی می‌گوید: جامعه ما از نظر فرصت‌های‌شغلی غنی است و منابع نفتی و درآمدزا دارد و قادر به توانمندسازی آحاد جامعه هستیم، اما قدر آنها را ندانستیم و تلاش کردیم، از منابع برای حفظ وضعیت موجود و ایجاد رضایت‌نسبی در افراد استفاده کنیم و آنها را توانمند نکرده‌ایم. او تاکید می‌کند: اگر متکدی با درآمد روزانه چهار میلیونی در بازار به‌دنبال کار بگردد حقوق و مزایای آن به میزان کنونی نیست. رئیس انجمن آسیب‌شناسی ایران خاطرنشان می‌کند: چرا متکدیان به صورت مافیا فعالیت می‌کنند؟ این موضوع به دلیل ضعف و سوء‌مدیریت در مورد ساماندهی متکدیان است. سال‌ها است از این موضوع آسیب دیده‌ایم. کمیته و ستادی برای متکدیان در استانداری‌ها وجود دارد که متشکل از 15دستگاه است، این ستاد تحت‌عنوان «ستاد ساماندهی متکدیان و کودکان‌خیابانی» فعالیت می‌کند، اما این ستاد متکدیان را توانمند نکرده و صرفا صورت‌مساله را پاک کرده است، زیرا آنها را در مرکزی تجمیع می‌کند و بعد از مدتی رها می‌شوند و به فعالیت خود ادامه می‌دهند. محمدی می‌افزاید: این روش‌ها حاکی از سوء‌مدیریت در چهار دهه اخیر است. امروز هیچ دستگاهی به‌طور خاص متولی متکدیان نیست، اما براساس آمارهای هر یک از مدیران ستاد ساماندهی دیگر نباید تکدی‌گری در ایران باشد! او می‌گوید: رفتارها و اقدامات بی‌اثر هیچ‌گاه به نتیجه نرسیدیم و نخواهیم رسید. در ارتباط با متولیان باید به دنبال روش‌هایی مانند توانمندسازی، کارآفرینی و بازگشت این افراد به زندگی عادی باشیم. این اقدامات نیازمند فرآیندی منسجم در تمام ابعاد و متولی خاص است. متولی‌های خاص در مورد آسیب‌های اجتماعی باید اعتبارات و منابع کافی برای ورود به مبحث متکدیان داشته باشند تا ساماندهی لازم به منظور سه هدف فوق‌الذکر رخ دهد.
منبع: آرمان/آرزو ضیایی/۱۱ مهر ۹۷
