ازدواج دختر بدون اذن پدر؛ موافقان و مخالفان چه می‌گویند؟

دیدارنیوز - اخیرا طرحی برای ازدواج دختران بدون اذن پدر در مجلس شورای اسلامی مطرح شده که مورد اعتراض بسیاری از فعالان حوزه زنان و حقوقدانان قرار گرفته است؛ برخی کارشناسان با وارد دانستن ایراداتی به این طرح، آن را غیرکارشناسی دانسته و برخی دیگر آن را نیاز روز جامعه می دانند.

هفته گذشته معصومه آقاپورعلیشاهی دبیر فراکسیون زنان مجلس شورای اسلامی از تهیه طرح اصلاح مواد 1043 و 1044 قانون مدنی با 20 امضا و سه ماده که درباره حذف شرط اذن پدر یا حکم دادگاه برای ازدواج دختران 28 ساله و بالاتر است و تقدیم آن به هیات رئیسه مجلس خبر داد.

بر اساس این طرح، دخترانی که 28 سال سن، مدرک کارشناسی ارشد و پنج سال سابقه کار و بیمه بازنشستگی دارند، از نیاز به اذن پدر و حکم دادگاه برای ازدواج معاف می شوند.

برخی کارشناسان معتقدند اگر این شرایط فراهم نباشد، به عنوان نمونه اگر سن دختری 27،5 سال بود یا تمایلی به فعالیت شغلی نداشت، نمی تواند بدون اذن پدر ازدواج کند. برخی نیز این مساله را مطرح می کنند که ازدواج دختران چرا باید با شرط و شروط باشد، چرا باید بدون کار کارشناسی شروطی تعیین شود که منطبق با شرایط روز جامعه نیست؟ اینها نمونه‌ای از هزاران ایراد و اما و اگری است که کارشناسان مطرح کرده و آن را مبنای اعتراض خود به این طرح قرار داده اند.

سیده حمیده زرآبادی عضو فراکسیون زنان مجلس شورای اسلامی پیشتر گفته بود که اصلاح ماده ۱۰۴۳ و ۱۰۴۴ قانون مدنی در خصوص اذن پدر برای ازدواج تقدیم مجلس شده و طبق تبصره ای که به آن اضافه شده است، دیگر حکم دادگاه و اذن پدر برای ازدواج دخترانی که این سه شرط را داشته باشند، نیاز نیست.

وی همچنین اظهار داشته بود: این طرح یک فوریتی اواخر اردیبهشت ماه سال جاری تقدیم هیات رییسه مجلس شده است. علاوه بر این افرادی که این شرایط را نداشته و نیاز به حکم دادگاه دارند، نیز در مدت یک ماه تعیین تکلیف می‌شوند.

بر اساس آمار ازدواج سازمان ثبت احوال، از سال 1396 تا 15 اردیبهشت ماه سال 1397 حدود 605 هزار و 404 مورد ازدواج به ثبت رسیده که طبق میانگین سن مردان در اولین ازدواج 27.3 سال و میانگین سن زنان نیز در اولین ازدواج 22.8 سال بوده است.

کارشناسان معتقدند باید این شروط برداشته شود، البته برخی دیگر می گویند باید همان روش سنتی ازدواج و با اذن پدر دنبال شود؛ چراکه تاکنون جواب داده و موثر بوده است و عده ای نیز از این طرح حمایت می کنند.

 

 

رئیس سازمان بسیج جامعه زنان کشور می گوید: ازدواج دختران بدون اذن پدر و گذاشتن شروطی غیرعقلانی در طرح پیشنهادی، رابطه شایسته بین پدر و دختر را برهم می زند.

مینو اصلانی معتقد است: این طرح از پیشنهادات تعجب آوری است که در واقع پایین آورنده شأن پدر و خدشه دار کردن رابطه پدر و دختر است و نشان می دهد که آنقدر نسبت به جایگاه پدران نگاه منفی داریم که این را مطرح کرده ایم.

وی ادامه می دهد: پدران مخالف ازدواج دختران خود نیستند و حتی اگر پدری دختر 50 ساله هم داشته باشد، آن را روی چشمانش نگه می دارد؛ پدر تکیه گاهی بزرگ برای خانواده است، پس نباید جایگاه پدران زحمتکش این سرزمین را سست کنیم.

اصلانی اضافه می کند: مگر پدران مخل ازدواج دختران خود هستند، آیا آماری داریم که نشان دهد چند درصد پدران مخالف ازدواج دختران خود هستند؛ این درحالی است که در این زمینه نیز قانونی داریم که طبق آن اگر موردی از ازدواج برای دختر پیش بیاید که بدون دلیل پدر مخالفت کند، دختر می تواند از حق قانونی خود استفاده و ازدواج کند.

وی می گوید: طبق این قانون اگر دختری بخواهد در هر سنی ازدواج کند و پدر بدون دلیل مخالفت کند، حاکم شرع می تواند اذن ازدواج بدهد؛ اینکه ارتباطات پدر و دختر را پرتنش کنیم و اساس و شالوده خانواده را از هم متلاشی کنیم، چه سودی دارد.

اصلانی این شروط را غیرعقلانی دانسته، اظهار می کند: باید دید چه جریان مخربی در کشور است که خواهان ایجاد تزلزل در اساس و بنیان خانواده است و رابطه شایسته دختر و خانواده را برهم می زند.

رئیس سازمان بسیج جامعه زنان کشور با تاکید بر اینکه باید ازدواج ها به روش سنتی و با اذن پدر انجام شود، می گوید: طرح اینگونه مسائل، کاملا غیرعقلانی است.

 

حقوقدان و وکیل دادگستری با تاکید بر اینکه قانونگذاران باید سعی بر رفع تبعیض در قوانین داشته باشند، می گوید: طرح حذف اذن پدر برای ازدواج دختران 28 ساله با مصالح جامعه منطبق نیست و اصلاح قانون تلقی نمی شود.

فریده غیرت معیارهای حذف اذن پدر را «حیرت آور» عنوان می کند و می افزاید: این نوع اصلاح قوانین ریشه علمی، حقوقی و منطقی ندارد و از منظر کارشناسی قاطعانه می گویم که این موضوع را به مصلحت جامعه نمی دانم؛ با کمال تاسف این طرح، منطقی را دنبال نمی کند. بنابراین کاملا با این طرح مخالفم.

این حقوقدان ادامه می دهد: برخی برای ازدواج دختران، سن بلوغ را مطرح می کنند که به هر جهت معیار مشخصی است اما سن 28 سال، مدرک کارشناسی ارشد، سابقه کار و بیمه چرا ملاک ازدواج درنظرگرفته شده و از کجا آمده است. چرا این اصلاح، سن 27 سال را شامل نمی شود یا چرا این پیشنهاد برای سنین بالاتر مطرح نشده است. معیار ارزشیابی برای انتخاب سن و شرایط یادشده در این طرح چیست.

 

 

دبیر کارگروه اجتماعی و سیاسی معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری می گوید: ازدواج دختران بدون اذن پدر اما به سه شرطی که از سوی مطرح کنندگان آن آمده است، طرحی غیرکارشناسی و غیرمنطقی است و نمی توان آن را پذیرفت.

کبری روشنفکر ادامه می دهد: اینکه دختران بدون اذن پدر اما با شروطی غیرعقلانی ازدواج کنند، کارشناسی شده نیست؛ چراکه نشان می دهد افرادی که این طرح را داده اند، نمی دانند حتی اولویت های دختران برای ازدواج چیست.

وی تصریح کرد: آنان نمی دانند که خواسته واقعی زنان چیست؛ فقط می خواهند طرحی را ارائه دهند و در مورد اینکه آیا این طرح خوب است یا بد فکر نمی کنند.

این فعال حوزه زنان اضافه می کند: هر طرحی که به مجلس ارائه می شود، باید طرح پخته ای باشد تا به تصویب برسد؛ من معتقدم اولویت زنان هیچکدام از این شروطی که در این طرح آمده است، نیست.

دبیر کارگروه اجتماعی و سیاسی معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری خاطرنشان می کند: اگر روی این طرح با شروط آن کمی فکر می کردند، می توانستند بهتر تصمیم بگیرند؛ باید از آنها سوال کرد چرا باید شرط برای ازدواج گذاشته شود، مگر دختران ما از رشد عقلی کافی برخوردار نیستند.

روشنفکر اضافه می کند: اگر موضوع رشد و بلوغ است که در قرآن این موضوع به روشنی آمده است و خداوند شرط ازدواج را بلوغ و رشد گذاشته است و در کنار آن رشد عقلی را مطرح کرده که بتواند مسئولیت های خود را انجام دهد؛ اما این طرح می گوید اگر دختری حتی 27 سال و نیم داشته باشد، دیگر نمی تواند بدون اذن پدرش ازدواج کند، باید از آنها سوال کرد که طرح کارشناسی شده است که 28 سال را تعیین کرده اند؛ باید به این سوالات پاسخ داده شود.

وی داشتن حق بیمه آن هم به مدت پنج سال را بسیار مسخره می داند و می گوید: یعنی اگر دختری بیمه نداشته باشد، دیگر نمی تواند ازدواج کند، طبق چه سندی به این نتیجه رسیده اند که اگر بیمه داشته باشند، عقلشان هم خوب رشد کرده است، با این طرح ها حتی جایگاه شاغلان را هم زیر سوال می برند.

روشنفکر این طرح را غیرکارشناسی دانسته و اظهار می کند: قبل از اعلام طرحی باید آن را با اساتید خبره چکش کاری کنند نه اینکه بدون هیچ مشورتی اعلام کنند دختری که فوق لیسانس دارد، می تواند ازدواج کند و گرنه نمی تواند؛ این موضوع مصداق همان کاریکارتوری است که در این زمینه یکی از کاریکاتوریست های کشور کشیده است که پدری به دخترش می‌گوید نمی خواهم درس بخوانی چون هدفت این است که فردا روز شوهر کنی؛ اینها معیارهایی است که جواب نمی دهد.

 

دبیر کارگروه اجتماعی و سیاسی معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری ادامه می دهد: باید دید که این طرح غیرکارشناسی را کدام بخش یا کمیسیونی از مجلس ارائه داده است؛ زیرا فراکسیون زنان مجلس شورای اسلامی نیز اعلام کرده است که این طرح را آنها مطرح نکرده اند.

 

زرآبادی نماینده مردم قزوین در مجلس شورای اسلامی و عضو فراکسیون بانوان مجلس در این خصوص گفت: این طرح را خود به عنوان یک نماینده به مجلس ارائه داده ام زیرا هیچ ممانعتی برای ارائه طرح از سوی نمایندگان در مجلس وجود ندارد.

وی ادامه می دهد: اگرچه هنوز در نوبت مطرح شدن در صحن علنی مجلس است اما 42 نفر از نمایندگان خانه ملت نیز آن را امضا کرده اند.

این نماینده مجلس درباره چرایی عنوان شدن این طرح در مجلس شورای اسلامی نیز می گوید: در شرع مقدس اسلام موضوعی وجود دارد مبنی بر اینکه دختری که رشیده است، دیگر نیازی به اذن پدر برای ازدواج ندارد اما این مساله در قانون مدنی نیامده است؛ در واقع هدف مشخص کردن تعریف رشیده است، تاکنون دادگاه ها این مساله را تشخیص می دادند ولی برای اینکه از مراجعه متعدد به دادگاه ها جلوگیری شود، باید تعریف آن در قانون مشخص شود.

وی درباره سه شرط داشتن مدرک کارشناسی، سن 28 سال و پنج سال بیمه نیز اظهار می کند: این شروط در حال بررسی است و به دلیل اینکه بر اساس تعریفی که فقها دارند، رشیده به فردی اطلاق می شود که علاوه بر رشد عقلی، استقلال فکری و مالی داشته باشد؛ این طرح را به عنوان طرح اولیه ارائه دادم و مصادیق آن هم مشخص شده است که مثلا چه کسی استقلال مالی یا فکری دارد.

زرآبادی ادامه می دهد: به طور یقین این طرح و شرایط آن بازنگری خواهد شد تا در نتیجه بر اساس یک موضوع خاص مانند سن بتوانیم ازدواج بدون اذن پدر را برای دختران داشته باشیم.

وی معتقد است: در این فضا خلائی وجود دارد و هنوز افراد زیادی هستند که نمی دانند مصداق رشیده چیست تا بتوانیم در قانون بیاوریم، به همین منظور در حال جمع آوری نظرات مختلف هستم تا تعریف جامعی از این موضوع داشته باشیم.
زرآبادی اضافه می کند که این طرح به هیات رئیسه مجلس شورای اسلامی تقدیم شده است و در نوبت رسیدگی و طرح در صحن مجلس قرار دارد.

نماینده مردم قزوین در مجلس شورای اسلامی می گوید: در دین اسلام آمده است که دختر باید اذن پدر را برای ازدواج داشته باشد ولی اگر دختر رشیده باشد دیگر نیازی به اذن پدر ندارد؛ اکنون دادگاه نیز بر اساس همین دستور دینی رای می دهد اما در مواردی در صدور رای مشکلاتی ایجاد می شود؛ به همین دلیل با طرح این مساله می خواهیم این موضوع مشخص شود که یک دختر در چه شرایطی رشیده است.

زرآبادی معتقد است این قانون باید اصلاح شود زیرا دین این اجازه را به دختران داده است و به همین منظور روی شرایط مطرح شده کار می شود؛ باید یک تعریف جامع درباره دختر رشیده وجود داشته باشد که به این منظور باید تفاسیر همه فقها در این خصوص جمع آوری شود تا بتوان به یک تعریف جامع رسید.