تغییر الگوی نگران‌کننده ابتلا به ایدز در ایران

دیدارنیوزـ مرضیه حسینی: اول دسامبر، روز جهانی مبارزه با ایدز است. این نامگذاری از سال ۱۹۸۸ و به منظور افزایش آگاهی، آموزش و مبارزه با تبعیض‌ها برای مقابله با ایدز صورت گرفته است. همین‌طور تلاش برای بالا بردن بودجه مبارزه با ایدز در همه کشور‌ها مورد نظر بوده است. هر سال شعار خاصی برای این روز در نظر گرفته می‌شود تا موضوع ایدز به عموم مردم یادآوری و تاکید شود که ایدز از بین نرفته است و راهی طولانی تا «به صفر رساندن ایدز» (شعار روز جهانی ایدز از سال ۲۰۱۱ تا سال ۲۰۱۵) پیش روست.

ایدز در جهان به روایت آمار

تا پایان سال ۲۰۱۵ حدود ۳۶.۷ میلیون نفر به ایدز مبتلا بودند که حدود ۲.۱ میلیون در همین سال به ایدز مبتلا شدند؛ و در همین سال به طور میانگین حدود ۱.۱ میلیون نفر  بر اثر یکی از دلایل مرتبط با ایدز جان خود را از دست داده‌اند. این ویروس در ۷۰ تا ۸۰ درصد موارد (در دنیا) از طریق روابط جنسی منتقل می‌شود، اما علت انتقال آن در ایران، بیشتر استفاده از سرنگ‌های آلوده است. گرچه به گفته مسئولان وزارت بهداشت، «در چند سال گذشته این روند به سمت انتقال جنسی تغییر کرده است».

در بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۵ میلادی آمار ابتلا به ایدز حدود ۳۵ درصد و مرگ و میر مرتبط با  بیماری ایدز هم حدود ۲۸ درصد کاهش یافت یعنی حدود ۸ میلیون نفر نجات یافتند. به گزارش سازمان ملل متحد، از زمان اولین تشخیص ایدز تاکنون حدود ۷۸ میلیون نفر به آن مبتلا شده‌اند و ۳۵ میلیون نفر بر اثر آن و دیگر بیماری‌های مرتبط با آن، جان خود را از دست داده‌اند.

بر اساس آمار ارائه شده از سوی سازمان بهداشت جهانی، کشور‌های جنوب آفریقا با بیش از ۲۵.۶ میلیون (بین ۲۳.۱ تا ۲۸.۵) بیمار مبتلا به ایدز، از نقطه نظر شیوع این بیماری پر‌خطرترین نقاط جهان هستند. این مناطق همچنین دو سوم مبتلایان جدید را به خود اختصاص داده‌اند.

همچنین بر اساس برآورد این سازمان، حدود ۶۰ درصد از مبتلایان به ایدز به شرایط خود واقف هستند و ۴۰ درصد (بیش از ۱۴ میلیون نفر)، باید به خدمات تشخیص ایدز دسترسی پیدا کنند. این در حالی‌ است که تا اواسط سال ۲۰۱۶، به‌طور میانگین، ۱۸.۲ میلیون بیمار مبتلا به ایدز در سراسر جهان، درمان‌های ضد ویروسی دریافت کرده‌اند. استفاده از این دارو‌ها، آمار مبتلایان در سال ۲۰۱۷ را به ۳۳ میلیون و ۳۰۰ هزار نفر کاهش داد.

بر این اساس گسترش استفاده از دارو‌های ضد ویروسی مانع از ۲۱ میلیون مرگ ناشی از ایدز و ۲۸ میلیون ابتلای به ایدز تا سال ۲۰۳۰ میلادی خواهد شد.

صندوق کودکان سازمان ملل متحد (یونیسف) می‌گوید: شمار نوجوانانی که در طول ۱۵ سال گذشته از ایدز مرده‌اند، سه برابر شده است. ایدز علت اول مرگ در میان نوجوانان ۱۰ تا ۱۹ ساله در آفریقا و دومین علت مرگ در میان نوجوان جهان است. در میان مبتلایان به ایدز، نوجوانان تنها گروهی هستند که مرگ‌ومیر در میان‌شان کاهشی نشان نمی‌دهد.

بنابر اعلام پروین افسر کازرونی، رئیس اداره کنترل ایدز و بیماری‌های آمیزشی وزارت بهداشت، آخرین آمار ابتلا به این بیماری مزمن در ایران، تا پایان خرداد ماه سال ۹۶، ۳۶ هزار و ۳۹ نفر بوده است. آماری که طبق اظهارات مسئولان وزارت بهداشت تنها ۳۰ درصد موارد ابتلا را شامل می‌شود و ۷۰ درصد موارد شناسایی نشده‌اند.

 

 

دکتر مینو محرز، فوق تخصص بیماری‌های عفونی و رییس مرکز تحقیقات ایدز ایران در خصوص واکسن HPV  در مصاحبه‌ای با پایگاه اطلاع‌رسانی دولت با اعلام اینکه تزریق واکسن HPV عارضه‌ای به دنبال ندارد، گفته است: «تزریق واکسن HPV برای تمام گروه‌ها بی‌خطر است و زنان باردار و شیرده، پس از طی دوره بارداری و شیردهی می‌توانند این واکسن را دریافت کنند و بهتر است مردان تا سن ۲۶ الی ۲۷ سالگی و زنان تا سن ۳۵ الی ۴۰ سالگی این واکسن را دریافت کنند، البته تزریق واکسن HPV به سن ازدواج یا آغاز فعالیت جنسی در افراد بستگی دارد و نمی‌توان عدد ثابتی ارائه داد، چراکه در برخی کشور‌ها تزریق این واکسن از سن ۱۲ سالگی در دختران آغاز می‌شود».

مینو محرز، در ادامه صحبت‌های خود به طرح اتوبوس ایدز که برخی به بهانه مخالفت با ترویج بی‌بندوباری، این طرح را متوقف کردند اشاره کرد و گفت: وجود این طرح، اقدامی خوب در جهت کنترل و پیشگیری از بیماری ایدز بود. اتوبوس‌های ایدز از آبان ۱۳۹۵ با هدف مشاوره و تست تشخیص سریع در شرق، غرب و مرکز تهران مستقر شده بودند.

 

فعالیت‌های دولت و سازمان‌های مردم‌نهاد در ایران در دهه ۸۰ به کنترل بیماری ایدز و جلوگیری از شیوع آن انجامید و جایزه «روبان قرمز» سازمان ملل مربوط به پیشگیری از ایدز به ایران رسید. در سال‌های اخیر اما، به نظر می‌رسد توجه نهاد‌ها و سیاست‌گذاری‌های دولتی به ضرورت مبارزه با ایدز کم شده است.
 
به عنوان مثال بودجه مراکز «کاهش آسیب معتادان تزریقی» کم و حتی قطع شده و به دلیل اجرای طرح موسوم به ماده ۱۶ مبنی بر جمع‌آوری معتادان تزریقی از سطح شهرها، از میزان مراجعه آن‌ها به این مراکز نیز کاسته شده است. در سال ۹۳ نیز دفتر ایدز سازمان ملل به دلایل نامعلوم، بودجه سازمان بهزیستی ایران را قطع کرد که همین امر تامین مالی مراکز کاهش آسیب را با مشکل مواجه ساخت. به علاوه کمیته ایدز سازمان بهزیستی نیز در دفتر اعتیاد این سازمان ادغام و در واقع منحل شده است.

از سوی دیگر با وجود آن‌که آگاهی بخشی و اطلاع‌رسانی،  مهم‌ترین اقدام در راه مبارزه با بیماری ایدز است، فعالیت‌ها در این زمینه در ایران محدود است. این در حالی‌ است که برای جلو‌گیری از گسترش اپیدمی ایدز، چاره‌ای جز آموزش صحیح و صریح بهداشت جنسی به کودکان و نوجوانان وجود ندارد، چون اطلاعات کلی و سر‌بسته نمی‌تواند موجب تغییر رفتار جنسی شود.