پوشش دانشجویان دانشگاه‌های جهان؛ از حقیقت تا افسانه

دیدارنیوز ـ هاتف سپهر: خبرگزاری فارس گزارشی منتشر کرده تحت عنوان «دانشگاه‌های مطرح جهان چه قوانینی برای پوشش دانشجویان دارند؟». این مطلب به بهانه بخشنامه‌ دانشگاه آزاد اسلامی مبنی بر نحوه پوشش دانشجویان، منتشر شده است. مطلبی که پیش رو دارید سعی دارد صحت و سقم گزارش فارس را بررسی کند.

کافی است در گوگل سرچ کنید «پوشش دانشجویان دانشگاه‌های جهان»؛ به سرعت لیستی از خبرگزاری‌ها و سایت‌ها را مشاهده خواهید کرد که مطالبی در این‌باره منتشر ساخته‌اند. با یک بررسی کوتاه درمی‌یابیم که همگی از روی دست یکدیگر کپی کرده‌اند و بعضا که به متن اصلی وفادار مانده‌اند، به منبع خبر ارجاع داده‌اند. البته هدف از نقل این مطلب تخطئه و تقبیح این کار نیست چرا که این رویه امری است نسبتا معمول، ولی مشکل از آنجا آغاز می‌شود که بنگاه‌های خبری داخلی ندانسته به متنی اعتماد می‌کنند که صحت و سقم آن مشخص نشده است و چه بسا باعث انتشار مطالبی می‌شوند که از اساس اشتباه و گمراه کننده است. با توجه به آنچه گفته شد خوانندگان محترم با خواندن یکی از آن مطالب مطمئنا از خواندن سایر مطالب سایت‌ها و خبرگزاری‌ها مستغنی خواهند شد، چرا که چیز بیشتری در این‌باره به دست نخواهند آورد. بر همین اساس، به سراغ بررسی محتوای مقاله‌ای می‌رویم که شهین مرادی در خبرگزاری فارس و سرویس علمی و دانشگاهی در تاریخ پانزدهم آبان‌ماه ۹۷ تحت عنوان «دانشگاه‌های مطرح جهان چه قوانینی برای پوشش دانشجویان دارند؟» منتشر کرده است.

۱. گزارش خبرگزاری فارس بابت بخشنامه‌ای است که از سوی دانشگاه آزاد اسلامی در مورد نحوه پوشش دانشجویان صادر شده است. در ابتدای گزارش آمده است: «طی چند روز اخیر بخشنامه‌ای از سوی دانشگاه آزاد اسلامی مبنی بر نحوه پوشش دانشجویان صادر شده است؛  این دستورالعمل واکنش‌های مختلفی را در پی داشت؛ لذا بر آن شدیم تا دستورالعمل پوشش دانشجویی در کشور‌های آمریکا، انگلیس، فرانسه، ایتالیا و کانادا را به عنوان برترین‌های آموزش عالی جهان تحت بررسی قرار دهیم».

قوانین و بخشنامه‌هایی از این دست که دانشگاه آزاد اسلامی صادر کرده است عمدتا بر اساس قوانین و عرف اجتماع بنا نهاده می‌شود و الزامی نیست که قوانین انضباطی کشور‌ها شبیه یکدیگر باشد. چه بسا رفتاری در کشوری خالی از اشکال باشد، اما در کشوری دیگر نوعی توهین و بی‌احترامی تلقی شود؛ لذا دانشگاه آزاد اسلامی هم با توجه به وضعیت نامناسبی که در محیط‌های دانشگاهی حاکم است و گروهی از دانشجویان محل کسب دانش را با سالن‌های مد اشتباه گرفته‌اند، بر اساس سیاست‌های کلان خود بخشنامه‌ای صادر کرده و مقرراتی برای پوشش دانشجویان قرار داده است. می‌توان مفاد بخشنامه را بررسی کرد که آیا بر اساس قوانین و عرف جامعه ایرانی است یا خیر. آیا بخشنامه‌ها و دستورالعمل‌هایی از این دست راهگشا است و جامعه دانشگاهی را به مطلوب مورد نظر نزدیک‌تر می‌کند و یا می‌بایست طرحی دیگر پیش گرفت تا دانشجویان به انتخاب و اراده خود به این سمت و سو بروند که هر مکان و زمانی اقتضائات خاص خود را می‌طلبد و باید پوششی متناسب با آن را انتخاب کرد. اما واضح و مبرهن است که الزامی وجود ندارد این مقررات یا مشابه آن در سایر کشور‌ها هم ساری و جاری باشد. این اشتباهی است که گروهی مرتکب می‌شوند و سعی در تطبیق این قوانین با قوانین سایر ملل دارند و چون کمتر می‌یابند بعضا حقیقت و افسانه را در هم می‌آمیزند تا به مقصود خود برسند، غافل از آنکه هر فردی در این دهکده جهانی با چند کلیک می‌تواند به انبوهی از اطلاعات دسترسی پیدا کند. طبعا اگر مخاطبین، یادداشت و گزارشی را خلاف واقع بیابند نسبت به کلیت یک رسانه خبری بدبین می‌شوند.

۲. در انتهای گزارش مورد اشاره ۹ لینک به عنوان منبع آورده شده است. در نگاه نخست به نظر می‌رسد که مطلب کاملا علمی و دقیق طرح شده است، اما با کنکاش در لینک‌ها پی می‌بریم که تنها ۲ لینک با edu  آمده است لذا تنها این دو لینک دانشگاهی است و بقیه ربطی به دانشگاه‌های مورد اشاره در متن یادداشت ندارد. دو لینک دانشگاهی بدین قرار است:

https://www.ccis.edu/policies/index.asp
این لینک به کلمبیا کالج در ایالت میزوری امریکا ارجاع می‌دهد. صفحه مورد اشاره باز نمی‌شود، ولی آنطور که در صفحه «درباره ما» این کالج آمده نشان می‌دهد که این یک دانشکده مذهبی متعلق به مسیحیان است که پیش از این کلا یک دانشکده دخترانه مسیحی بوده و عجیب نیست اگر یک کالج مذهبی مسیحی برای پوشش دختران دانشجو مقرراتی وضع کرده باشد. با این حال در وب سایت این دانشکده نیز مقرراتی برای پوشش دانشجویان آن پیدا نمی‌شود. این کالج برای پوشش کارکنان خود مقرراتی وضع کرده است.

https://studenthandbook.txstate.edu
دومین لینک دانشگاهی که بدان اشاره شده است مربوط به کتابچه راهنمای دانشجویان دانشگاه ایالتی تگزاس است. در این لینک نیز مقررات دانشگاه به‌طور کامل آمده منتهی هیچ محدودیتی در خصوص پوشش دانشجویان در این مقررات وجود ندارد.

https://www.ox.ac.uk/students/academic/dress?wssl=۱
این لینک هم متعلق به دانشگاه آکسفورد است و هم مربوط به پوشش دانشجویان، ولی جالب اینکه نویسنده یا متوجه نشده یا تعمدا از آن به‌عنوان رفرنس وجود مقررات سخت‌گیرانه پوشش استفاده کرده است. در این لینک، توضیحاتی در خصوص لباس‌هایی که دانشجویان در جشن فارغ‌التحصیلی باید بپوشند ارائه کرده است. اما برخلاف آنچه نویسنده مطلب فارس قصد داشته از آن استفاده کند، به هیچ روی ارتباطی با محدودیت پوشش دانشجویان ندارد.

https://medicine.usask.ca/policies/dress-code-policy.php#relatedForms
از میان نه منبع مورد اشاره در این مقاله، تنها این منبع در خصوص مقررات پوشش دانشجویان است. جالب اینکه این مقررات هم برای دانشجویان پزشکی و نحوه پوشش در محیط کلینیک و آزمایشگاه‌ها است؛ نه در محیط دانشگاه و سر کلاس درس یا داخل محوطه دانشگاه.

سایر لینک‌هایی که در گزارش خبرگزاری فارس آمده است هیچ‌گونه ارتباطی با قوانین و مقررات پوشش دانشگاهی ندارد. مطالب راجع به موضوعاتی همچون اعتیاد به اینترنت؛ گردشگری و مجله ووگ ـ. یکی از معروفترین مجلات مد ـ. است و البته در این مجله مقاله‌ای مربوط به مد لباس در میان دانشجویان وجود دارد که مجله مزبور عکس تعدادی از دانشجویان را کار کرده که از نظر مجله، خوش لباس هستند. به نظر می‌رسد برای جلوگیری از اطاله کلام ضرورتی ندارد که تک‌تک لینک‌ها را منعکس کنیم کما اینکه در ذیل گزارش خبرگزاری فارس آمده و می‌توان به آن‌ها مراجعه کرد.

۳. در یادداشت مذکور به تعدادی دانشگاه اشاره شده و ذیل آن مواردی ذکر شده است که این موارد جزء نباید‌های دانشگاه است. به طور مثال نویسنده خبرگزاری فارس، مدعی است در دانشگاه لومالیندا پوشیدن «تی‌شرت» و لباس‌های «لی» مجاز نیست.

دانشگاه لومالیندا یک دانشگاه مسیحی در ایالت کالیفرنیاست که در رشته‌های پزشکی فعال است. چنین محدودیت‌هایی در این دانشگاه وجود ندارد؛ تنها در وب سایت این دانشگاه آمده است:

«Facilities may require a. student to adhere to dress code or other facility policies»
«ممکن است در برخی تاسیسات، دانشجویان ملزم به رعایت قوانین پوششی یا سایر سیاست‌ها باشند».

در واقع در این دانشگاه نیز مثل تمام دانشگاه‌های پزشکی، دانشجویان در کلینیک و آزمایشگاه‌ها باید مقررات پوشش را که شامل روپوش پزشکی، دستکش و ماسک صورت و کلاه است، رعایت کنند.

نویسنده مدعی است در دانشگاه هاردین سیمون، لباس «لی» برای دختران و شلوار‌های تنگ ممنوع است. دانشگاه هاردین سیمون دانشگاهی مسیحی است که در ایالت تگزاس واقع شده است. در این دانشگاه خصوصی نیز چنین مقرراتی وجود ندارد. با ورود به اینستاگرام این دانشگاه می‌توان عکس‌هایی از فعالیت‌های دانشجویان این دانشگاه در داخل و خارج  دانشگاه را دید و دریافت که ادعای نویسنده تا چه اندازه صحیح است.

نویسنده خبرگزاری فارس همچنین در مورد دانشگاه هاروارد مدعی است: «دانشجویان این دانشگاه موظفند در محیط خوابگاه و رستوران بلوز، پیراهن یا ژاکت یقه‌دار یا بدون یقه بپوشند. پوشش شلوار آن‌ها نیز بایستی بدون پارگی و ضخیم باشد».

دانشگاه هاروارد یکی از معروف‌ترین دانشگاه‌های دنیاست که در گزارش فارس هم از آن یاد شده است. این دانشگاه در شهر کمبریج در ایالت ماساچوست آمریکا واقع شده است. میدان هاروارد در مرکز این دانشگاه شلوغ‌ترین و پرترددترین منطقه شهر است. خیابان ماساچوست به عنوان خیابان اصلی شهر از وسط دانشگاه عبور می‌کند. بنابراین همه نوع آدمی با همه نوع پوششی در محوطه دانشگاه دیده می‌شود. هیچ مقررات پوششی در این دانشگاه حاکم نیست. البته در دانشکده پزشکی این دانشگاه و کلینیک‌های وابسته یا برای مراسم فارغ‌التحصیلی و مراسم خاص همیشه مقرراتی برای پوشش وجود دارد، ولی به‌طور عمومی و برای حضور در محوطه دانشگاه و کلاس‌های درس هیچ مقررات پوششی برای دانشجویان در نظر گرفته نشده است.

هاروارد مثل همه دانشگاه‌ها قوانین و مقرراتی دارد که در کتابچه راهنما در اختیار دانشجویان قرار می‌گیرد. یک بخش عمده این کتابچه در خصوص رفتار دانشجویان است از جمله اینکه رفتاری که معنای تجاوز جنسی بدهد، یا مصرف الکل و مواد مخدر در محوطه دانشگاه، مجاز نیست، ولی هیچ بندی از این مقررات به نوع لباس پوشیدن اختصاص نیافته است.

نویسنده گزارش در مورد دانشگاه ایالتی جنوب غربی میسوری مدعی شده است: «استفاده از شلوارک‌های کوتاه، پیراهن‌های رکابی، لباس‌های جین (لی) پاره و چاک‌دار، تردد با دمپایی یا پای برهنه بودن، استفاده از زیور آلاتی که نیازمند سوراخ کردن اعضای بدن باشد و هر گونه خالکوبی مجاز نیست. لازم به ذکر است مدیر قسمت «موفقیت دانشجویی» این اختیار را دارد که شیوه‌های آرایش مو، صورت و پوشش غیر عادی را رد و غیر قابل قبول اعلام کند».

برای مشخص شدن صحت و سقم مدعای نویسنده کافی است به عکس‌هایی که از دانشجویان این دانشگاه در صفحه اول وب سایت منتشر شده، نگاهی انداخته شود. تقریبا همه مواردی که نویسنده خبرگزاری فارس مدعی ممنوعیت آنهاست را در عکس‌ها می‌توان یافت!

در یادداشت خبرگزاری فارس به دانشگاه‌های دیگری هم اشاره شده است که متأسفانه ادعای نویسنده بر همین منوال و سیاق است که بدان اشاره شد.

نکته پایانی

حرف ما این نیست که وضعیت زنان و دختران ما از نظر نوع پوشش با شرعیات و عرفیات و فرهنگ جامعه ما تماما تطابق دارد. این را هم انکار نمی‌کنیم که برخی از دختران و زنان ما به عروسک‌های بزک‌کرده بازار مصرفی کالاهای غربی مبدل شده‌اند و شان محیط‌های علمی و دانشگاهی را پاس نمی‌دارند. با این سخن هم موافقیم که میزان مصرف مواد آرایشی در ایران از بسیاری از کشورهای غربی بیشتر است و دختران و زنان کشورهای آمریکا و اروپا هم اینگونه عمل نمی‌کنند که زنان ما به آن مشغولند! حتی با این سخن هم موافقیم که دانشگاه‌ها می‌توانند متناسب با عرفیات و فرهنگ هر جامعه، حداقل‌هایی را برای نوع پوشش از دانشجویان انتظار داشته باشند و ... ولی سخن ما این است که چرا مدعای غیرمستند در این باره مطرح می‌شود و چرا چیزی را مدعی می‌شوید که با یک بررسی معمولی به نادرستی آن می‌توان پی برد؟