تحریم، جنگی خاموش است (گفت‌وگو با احمد قویدل، مدیرعامل کانون هموفیلی ایران)

دیدارنیوز ـ یکی از ادعاهای سیاسیون آمریکایی برای تعدیل خشونت نهفته بر تحریم‌ها علیه ایران، بیرون بودن موضوع غذا و دارو از این محدودیت بود تا به جان انسان احترام گذاشته شود. در این خصوص با احمد قویدل، مدیرعامل کانون هموفیلی ایران گفت‌وگویی انجام شد و با او درباره وضعیت دسترسی بیماران هموفیلی به داروهایشان با توجه به تغییرات قیمت ارز و شروع تحریم‌های جدید، به خبرنگار «آرمان» مسائلی را مطرح کرد.

تحریم‌های جدید و نوسانات ارزی چه تاثیری بر دسترسی بیماران هموفیلی به دارو دارد؟

هنوز آثار تحریم در حوزه بیماران هموفیلی پدیدار نشده است. در هر صورت در هر کشوری داروی ذخیره موجود است و ما در ایران پیش‌بینی برای چندین ماه دارو داریم. فکر می‌کنم عواقب تحریم در حوزه سلامت هنوز آشکار نشده است. آنچه از اخبار به گوش می‌رسد، موانع بزرگی که بر سر اعتبارات بانکی ایران ایجاد می‌شود، ابعاد نگران کننده‌ای دارد. با توجه به اینکه قبلا تجربه تحریم‌ها را داشتیم و با ابعاد آن آشنا شدیم. خزانه‌داری آمریکا ادعا کرده که دارو و غذا مشمول تحریم‌ها نخواهد شد. این مطلب را برای فرار از فشار افکار عمومی حتی در سایت‌های خود منتشر کرده است. با وجود این اطلاعیه دردور قبلی تحریم‌ها دیدیم برای اینکه راه ارتباطی بانک‌ها در کشور ما بسته می‌شود، با کمبودهای شدید دارویی مواجه خواهیم شد و این مساله نگرانی‌آور است. رفتار برخی از رسانه‌ها به ویژه رسانه‌های فارسی زبانی که در خارج از کشور فعالیت می‌کنند، درست نیست. این رسانه‌ها بدون توجه به ابعاد تحریم‌هایی که در ایران ایجاد می‌شود و تهدیدهایی که برای حوزه سلامت ایجاد می‌کند؛ با بیان اینکه مقداری از تولید داروها در داخل ایران صورت می‌گیرد، به نوعی این نگرانی عمومی در کشور را تخطئه می‌کنند و با طرح این مساله که ایران خود به کشورهای منطقه دارو صادر می‌کند، پس چرا می‌گوید که ما مشکل دارویی داریم؟ عامدانه به این مشکل مهم توجه نمی‌کند که اساسا اگر 90 درصد نیاز دارویی کشور در داخل تولید شود، آنچه که برای بیماران سخت درمان بحران ایجاد می‌کند، مجموعه داروهایی است که تولیدکنندگان انحصاری آن کشورهای خارجی هستند.

آیا شرکت‌های داروسازی ایران توانایی ساخت داروهای مورد نیاز را دارند؟

بسیاری از این داروهای مهم تحت پتنت هستند، یعنی امتیاز ویژه تولید این داروها با کشورهای خاص است، حتی اگر توانایی تولید دارو را داشته باشیم، اجازه انجام این کار را نداریم. اعتقاد بنده این است که تخطئه موضوع با توجه به اینکه شرکت‌های بزرگ داروسازی ایران مشغول به‌کار هستند؛ شرکت‌هایی مانند شرکت رشد که یکی از بزرگترین شرکت‌های داروسازی جهان است، شرکت بایوتست که در حقیقت شرکتی آلمانی است و شرکت‌های دیگری که همه تولیدکنندگان داروهای مورد استفاده بیماران زیر درمان است. مسلم است که در ایران کمبود قرص سرماخوردگی یا انواع آنتی‌بیوتیک‌های عادی مساله‌ساز نمی‌شود، اما مشکل اصلی داروهای تخصصی بیماران سخت درمان و تجهیزات پزشکی است که با بهانه‌های مختلف و با بهانه اینکه در تجهیزات هسته ای کاربرد دارد، از ما دریغ شده است. تاثیر مبادلات ارزی و توقف ورود تجهیزات پزشکی به کشور موضوع مهمی است. این مسائل جان بسیاری از انسان‌ها را به مخاطره می‌اندازد. بنابراین این موضوع جدی است و دولت‌های اروپایی باید به خروج یک‌جانبه آمریکا از عهدنامه برجام و اقدام یک‌ جانبه رئیس جمهور آمریکا که اساسا در تاریخ ارتباطات ملل بی‌سابقه است، عکس‌العمل نشان دهند. کشورهای اروپایی نباید نسبت به اینکه یک نفر به خود اجازه دهد، تمام قوانین بین‌الملل را برهم‌زند یا به خود اجازه دهد که چیزی مانند نژادپرستی را که سال‌ها از رفتار بشر پاک شده بود در آمریکا انجام دهد، ساکت بنشینند. اعتقاد بنده بر این است که تاسف کافی نیست که کشورهای اروپایی به کرات از این اصطلاح استفاد می‌کنند. هم اکنون وقت عمل است و در حقیقت امر موافقم با مجموعه از افراد به‌نام کشور، متفکرین و هنرمندان که علیه تحریم‌های ترامپ نامه‌ای نوشتند و به اصطلاح کمپینی درست کردند که مستقیم می‌گوید تحریم مرا هدف قرار داده است. این‌طور نیست که تحریم‌ها دولت‌ها را هدف قرار دهد، ممکن است که دولت با مشکلات متعدد برای اداره کشور مواجه شود، اما آنکه مستقیما صدمه می‌بیند، افراد عادی و آسیب‌پذیر در حوزه سلامت هستند. ما هنوز اثرات تحریم در حوزه سلامت را در ایران ندیدیم، کاملا بیمناک هستیم که این اتفاق بیفتد. کشورهای اروپایی باید راه‌های بانکی مطمئنی را برای ایران و حوزه‌های بانکی تصور کنند و اینها به صورت عمومی اطلاع‌رسانی شود؛ نه اینکه به موضع گیری‌های عمومی مانند موضع‌گیری‌هایی شبیه وزیر امور خارجه آمریکا با این حرف که تحریم دولت ایران را هدف قرار داده است، باور کنند. اعتقاد دارم تحریم، جنگی خاموش است و خلاف جنگ‌هایی که قانون دارد و در چارچوب آن قوانین افراد غیرنظامی، کودکان، زنان و سالخوردگان، مراکز غیرنظامی و مدارس همه مصون از تعرض‌اند و اگر دولت‌هایی به خود اجازه دهند که اقداماتی در حوزه صدمه به افراد غیرنظامی انجام دهند تحت مقررات بین‌المللی تحت تعقیب قرار می‌گیرند.

برای بیرون رفت از این شرایط چه می‌توان انجام داد؟

ما در دوره‌ای مدرن هستیم با اینکه سال‌ها از اقدامات نازی‌ها گذشته هنوز هم پیرمردان و پیرزنانی را دستگیر می‌کنند که در حقیقت مرتکب جنایت جنگی شده‌اند. به نظرم سازمان‌ملل به نقطه‌ای رسیده است که مقررات ملموسی برای محک‌زدن اینکه چه چیزی انسانی و چه چیزی غیرانسانی است، صادر کند. آمریکا از خلا موجود در قوانین و مقررات بین‌المللی نهایت استفاده را کرده و صدماتی به کشورها وارد می‌کند که در حقیقت خیلی‌ها قابل جبران نیست. ما در دور قبلی تحریم‌ها کودکان هموفیلی داشتیم که دچار معلولیت غیرقابل بازگشت شدند. دامنه حرکت ناحیه دست و پا و هرجایی که مفصل داشتند، دچار مشکل شده است. هم‌اکنون بچه‌ها به سنین تحصیلات عالی و اشتغال رسیدند و نمی‌توانند از فرصت‌های خود در جامعه استفاده کنند. اینها همه جنایت است، اما هیچ نوع قانونی در دنیا برای پیگیری این جنایات وجود ندارد تا بتوان تاوان آن را گرفت. راه حل پیشنهادی به بیماران در این شرایط رعایت بیشتر از طرف بیماران است. حتی بیماران مسافرت‌های عادی خود را انجام نمی‌دهند که مبادا گرفتار نیازهای دارویی شوند، چون با توجه به شرایط کشور ممکن است، دارو برایشان قابل دسترسی نباشد. البته نیاز به دارو در بعضی از موارد اجتناب ناپذیر است. برای مثال زنان دچار اختلالات خونریزی دهنده ارثی یکی از قربانیان مهم کمبود دارو هستند، چون زنان هرچقدر هم مواظب باشند، در یک مکانیزم طبیعی خونریزی ماهیانه دارند و کنترل خونریزی‌های ماهیانه جدا از اینکه صدمات جبران‌ناپذیر به زندگی زناشویی این افراد وارد می‌کند، می‌تواند سلامت آنها را به مخاطره بیندازد. زنان به صورت طبیعی زایمان دارند که یکی از بزرگترین خونریزی‌ها را برای فرد به بار می‌آورد. در دور قبلی تحریم‌ها چنین زنانی بارها تحت تهدیدهای جانی قرار گرفتند. بنابراین ما اعتقاد داریم که باید اقدام و عملی از حوزه آنها که از اعمال یکجانبه آمریکا ابراز تاسف می‌کنند، صورت گیرد و مسیرهای مبادلات بانکی کاملا ایمنی برای مبادلات غذا و دارو به ایران به‌وجود آید.

آیا بیمه برای دسترسی بیماران به دارو کمک قابل توجهی می‌کند؟

پرداخت فرانشیز بیمه داروها یکی از افتخارات ایران است. ایران سال‌هاست که بیماران هموفیلی را از پرداخت فرانشیز بیمه داروها و برخی از خدمات پزشکی مرتبط با حوزه بیماری معاف کرده است. درست است که بر اثر تغییر قیمت ارز قیمت این داروها افزایش پیدا کرده است، اما در حوزه دسترسی بیمار به داروی هموفیلی چون بیمار پرداختی ندارد، به این بیماران فشاری وارد نکرده است. نوسانات قیمت ارز می‌تواند به حوزه تامین دارو و تامین بودجه دولت خلل وارد کند و این به همان چیزی که کم ارزش شدن پول ملی کشور است بر می‌گردد. در مساله برابری نرخ دلار و ریال، به دولت هزینه‌های بزرگتری وارد می‌شود و سهم بیماران هموفیلی هم درحوزه دارو کاهش پیدا می کند و البته در هر دو دوره تحریم ما این اتفاق را تجربه نکردیم. در دور اول دولت تدبیر و امید در همان سقفی ماند که بر اساس بودجه‌های کشور با توجه به استانداردهای بین‌المللی در نظر گرفته شده است. عدد دسترسی بیماران هموفیلی به دارو یک عدد بین‌المللی «دو و چهاردهم واحد» است تا هم اکنون این سطح دسترسی کاهش پیدا نکرده و امیدواریم وضعیت ارزی و تحریم‌ها خللی بر این عدد وارد نکند، چون واقعا سرنوشت نسل‌های آینده هموفیلی را به شدت به خطر می‌اندازد، یعنی آرزوهای این بیماران تغییر پیدا می‌کند و انسان افسوس می‌خورد که در سایه ماجراجویی یک نفر که این شانس را پیدا کرده است که در حقیقت مدتی رئیس جمهور یکی از کشورهای بزرگ صنعتی باشد، چنین صدمه‌ای به زندگی بچه‌های کوچک و بی‌گناه وارد شود. اعتقاد بنده این است که این رفتار یک جنایت پنهان است و بررسی آن توسط کارشناسان اجتماعی می‌تواند ابعاد تحریم را روشن کند که چقدر غیرانسانی و دردناک است. اینکه می‌گوییم داروی یک بیمار سرطانی پیدا نمی‌شود. این ساده نیست چون به این طریق سرنوشت یک خانواده تغییر پیدا می‌کند. اینجا باز هم توجه رسانه‌های خارجی را به این جلب می‌کنم که با کج سلیقگی چنین کاری انجام ندهند، چون این افراد فارسی زبان هستند و باید با دقت بیشتری این اخبار تنظیم شود. ما مجموعه بزرگی از بیماران تحت درمان از بیماری‌های صرع، اعصاب و روان، تالاسمی و... داریم که همه نیازمند داروهای تخصصی‌اند که انحصار تولید آنها در دست شرکت‌های تولید کننده اروپایی است.

چه اقداماتی که برای بهبود وضعیت می‌‌توانیم انجام دهیم؟

هنرمندان و افراد متفکر با استفاده از بیانیه‌ای که منتشر کردند سعی می‌کنند، توجه مردم را جلب کنند و بگویند که با این کار مردم ایران تحریم می‌شوند! در جواب به آنها گفته می‌شود که تا به حال کجا بودید؟ مگر این مشکل به تازگی رخ داده است؟ من می‌گویم که آنها فراموش کردند شرکت‌های بزرگ داروسازی که در ایران نمایندگی دارند، چه کاری داشتند، چون بازار اینها هم تحت تاثیر قرار گرفته است. بنده هنوز نمی‌توانم اظهار نظر قطعی داشته باشم، بعضی از این شرکت‌ها در سختی قرار گرفتند، چون از زمانی که بحث تحریم‌ها مطرح شد اینها از رفت و آمدها و مبادلات با ایران دچار گرفتاری‌های مختلف شده بودند. اینها صدمه زننده است و سازمان‌های بین‌المللی باید راهی پیدا کنند. اگر دنبال این نرویم که مدیران برای حل مشکلات باید راه حل‌های مدبرانه‌ای تدوین کنند، گرفتار افرادی می‌شویم که در سرشان رویای آقایی آمریکا وجود دارد. رویایی که می‌تواند نژادپرستی و تبعیض را در فرهنگ آمریکایی تزریق کند و آن را به کشورهای دیگر توسعه دهد. جدال فرهنگی گسترده در جهان در جریان است که امیدوارم ترامپیسم نتواند این موفقیت را به‌دست آورد و این صدمه جهانی شود و ما دوباره برگردیم به دوره‌هایی که خون‌های زیادی پای این ریخته شده که چنین تفکرهایی به اعماق آب رود. بهترین روش گذر از این دوران سخت برای ایران هماهنگی و همدلی مردمی است. در این دو دوره ریاست جمهوری کم کار شده است. بسیاری از سرمایه‌های اجتماعی در این حوزه تهدید شده است و دولت باید با آوردن مردم به میدان‌ها این سرمایه اجتماعی را قوت ببخشد و از نیروی بزرگ ایرانیان خارج از کشورهم که فکرشان با یاران است و چندین پیام دریافت کردم که می‌گفت افرادی حاضر هستند داروها را به صورت رایگان برای بیماران خاص بفرستند. این در دوره تحریم قبلی هم بود.

داروخانه‌های شرکت‌های پخش و شرکت‌های تولید کننده دارو دچار تعویق پرداخت هستند که خود موجب شده که بیماران به دارو دسترسی پیدا نکنند، نظر شما درباره این زنجیر مشکلات چیست؟

داروخانه‌ها به مراکز پخش و مراکز پخش به شرکت‌های داروسازی بدهکار هستند. بی‌تردید ما خود این موضوع را تحت عنوان تحریم ایرانی علیه ایرانی یاد می‌کنیم و خیلی تاسف‌آور است. داروهای بیماران خاص یکی از بزرگترین تجارت‌های این کشور است و هر نیرویی که در آن مداخله می‌کند نفع سرشاری می‌برد. در کشور ما با دکترین اقتصاد مقاومتی و تولیدات داخلی هر تولیدی که در کشور ما در حوزه بیماران خاص به نتیجه رسیده دولت بیماران خاص را فورا مورد حمایت قرار می‌دهد. این کار اصولی و درستی بود، اما هم‌اکنون در شرایط اقتصادی سخت دولت با اینکه پرداخت به شرکت‌های تولید دارو تامین شده ما مجبور به عبور از خط قرمزهایی هستیم که موجب شده دارو به بیمار نرسد و ما به دست خارجی‌ها بهانه دهیم که بگویند که ایرانیان با اینکه دارو دارند، دارو به‌دست بیمارشان نمی‌رسد، چون شرکت‌ پخش از داروخانه طلب دارد. نمی‌گویم افراد حق انجام برخی کارها را ندارند، بلکه شرکت‌های پخش به عنوان بازرگان حق دارند پول کالای خود را دریافت کنند تا بتوانند گردش مالی داشته باشند و بتوانند چرخه تامین دارو را اصولی اجرا کنند، اما برخی از کارها را افراد نباید انجام دهند. وقتی قرار است که در جایی اعتصابی صورت گیرد، وقتی به بیمارستان می‌رسد و بیمارانی هستند که اگر سایه پزشک و پرستار از آنها کم شود، فوت می‌کنند ما می‌گوییم پرستار و پزشک عزیز ضمن به رسمیت شناختن خواسته‌های صنفی و اجتماعی نمی‌توانید از تکنیک اعتصاب استفاده کنید، همان تکنیکی که کارگر از آن استفاده می‌کند، چون جان بیمار به خطر می‌افتد. بخشی از کمبود داروهای فعلی در شرایطی که در کشور موجودی این دارو وجود دارد به دلیل عدم پرداخت به موقع بیمه و چرخه دارو به بیمار نمی‌رسد، اعلام کردند، اما نمی‌دانم اجرایی شد یا نه از صندوق ذخیره ارزی مبلغ قابل توجهی برای درمان این قصه برداشت شده است، اما در همین مرکز ما که داروخانه‌ای وجود دارد ما مطالبات سال قبل را داریم و بیمه برای اینکه فشار روانی را از خود کم کند، شروع به پرداخت بدهی روز کرده است. این بیشتر تقلب است و در حقیقت می‌گویند که بیمه اردیبهشت امسال را پرداخت کرده‌اند. در حالی که پرداخت چهار ماه قبل صورت نگرفته است. بنده فکر می‌کنم، آنچه از صندوق ذخیره ارزی دریافت شده باید هرچه زودتر اجرایی شود و مسئولان دولتی چرخه تامین دارو را روغنکاری کنند. در استان‌های دور افتاده ما دانشجویان علوم پزشکی از این مساله رنج می برند که موجودی لازم را برای خرید دارو ندارند با اینکه ارز دارو اختصاص داده شده، داروخریداری شده و توزیع شده، اما به‌دست بیمار نرسیده است. این موضوع داخلی است و مسئولان کشور باید آن را حل کنند، اما به هیچ وجه این مشکل نگرانی حوزه تحریم را نباید تحت شعاع خود قرار دهد، چون قابل مقایسه نیستند. حل شدن مشکل داخلی خیلی ساده‌تر از حل شدن موضوع تحریم و بسته شدن مبادی بانکی ماست.

منبع: آرمان/ آیدین پورخامنه/۲۱ آبان ۹۷