قرعه‌کشی لاتاری؛ یک بستر و چند رویا

دیدارنیوز ـ پرستو بهرامی‌راد: آغاز فیلم سینمایی «لاتاری» نشان از دو جوانی دارد که با هزاران مشکل، قصد ازدواج دارند و نمی‌توانند. از این رو برای داشتن زندگی بهتر و رسیدن به یکدیگر، در قرعه‌کشی لاتاری ثبت‌نام می‌کنند و آرزوی رسیدن به آمریکا را در ذهن خود می‌پرورانند. این قصه امروز جوانان بسیاری در کشور  ایران است که زندگی بهتر را در مهاجرت به خصوص به آمریکا جستجو می‌کنند.

این روزها که شرایط اقتصادی روز به روز سخت‌تر می‌شود و امید به زندگی در بین اقشار مختلف جامعه کاهش می‌یابد، مهاجرت برای بخشی از مردم بهترین گزینه به حساب می‌آید و به همین دلیل است که در چند ماه اخیر شاهد مهاجرت بسیاری از کشور بوده‌ایم. لاتاری گزینه کم‌هزینه و در دسترس برای  اقشار مختلف در جامعه است که در این ماراتن مهاجرت شرکت کنند.

لاتاری بلیط خوش‌شانسی افرادی به حساب می‌آید که با یک ثبت‌نام اینترنتی می‌توانند به آمریکا (کشور آرزوهای بخشی از افراد جامعه) سفر کنند. هر چه به ۱۵ آبان نزدیک‌تر می‌شویم تب تند ثبت‌نام لاتاری افزایش پیدا می‌کند. همین تب باعث شلوغی کافی‌نت‌ها و عکاسی‌ها شده است و تبلیغات خیابانی مبنی بر ثبت‌نام فوری لاتاری نیز از در و دیوار در نقاط پر رفت‌و آمد شهر می‌ریزد. لاتاری زندگی افراد زیادی در نقاط مختلف جهان را یک‌شبه متحول کرده است.

لاتاری با هدف حفظ تنوع نژادی در ایالات متحد آمریکا شکل گرفته است و در حقیقت بلیط ورود به این کشور محسوب می‌شود. ویزای گوناگونی یا گرین کارت لاتاری یکی از انواع ویزاهای مهاجرتی آمریکا است. افرادی که این بلیط را برنده می‌شوند، واژه «خوش‌شانس» که ریشه فرانسوی دارد را به خود اطلاق می‌کنند.

از سال ۱۹۹۰ و به دستور کنگره آمریکا، هر سال وزارت امور خارجه آمریکا مطابق بخش ۲۰۳‌ از قانون مهاجرت و ملیت آمریکا، به صورت قرعه‌کشی (موسوم به لاتاری) تعدادی از افراد را برای دریافت این نوع ویزا انتخاب می‌کند که نهایتا منجر به دریافت کارت اقامت دائم آمریکا (معروف به گرین کارت) می‌شود. برنده اصلی در صورت برخورداری از شرایط لازم موفق به کسب ویزای وگ می‌شود.

این ویزا برای ساکنان کشورهایی که به طور معمول و با استفاده از روش‌های دیگر، مهاجران زیادی را به آمریکا می‌فرستند، صادر نمی‌شود. به همین خاطر هر ساله در بولتن ویزا، فهرست کشورهایی که مجاز به شرکت در قرعه‌کشی هستند مشخص می‌گردد. کشورهای غیرمجاز کشورهایی هستند که در ۵ سال گذشته بیش از پنجاه هزار مهاجر از طریق ویزاهای خانوادگی و کاری به آمریکا فرستاده باشند. شرکت در برنامه سالانه لاتاری برای تمام افراد واجد شرایط کاملا «رایگان» است.

برندگان لاتاری از این امکان برخوردار می‌شوند که بدون گذران مهلت اقامت پنج‌ساله در آمریکا، می‌توانند گرین‌کارت این کشور را بگیرند اما دولت آمریکا شرایطی را برای این افراد در نظر گرفته است که فشار مالی تازه برای این کشور ایجاد نشود. به همین دلیل، داشتن هزینه اقامت یک سال در آمریکا و داشتن یک اسپانسر مقیم در آمریکا شرط لازم آن است. در واقع هر کسی در لاتاری برنده شود باید یک اسپانسر هم داشته باشد. فردی که اسپانسر می‌شود باید خود ساکن آمریکا بوده و آن قدر توان مالی داشته ‏باشد تا بتواند از فرد دیگری هم حمایت کند. او این حمایت را به صورت محضری باید به اطلاع دولت آمریکا برساند. اسپانسر باید ثابت کند که مالیات سه سال گذشته را داده است و درآمد کافی برای حمایت از فرد برنده را دارد و در حساب خود از سرمایه کافی برای این حمایت مالی برخوردار است. علاوه بر این، فرد برنده نیز باید داشتن مقدار معینی پول در حساب بانکی خود را به مقامات سفارت آمریکا نشان دهد و برگه تمکن مالی تهیه کند. این موارد نشان می‌دهد که دولت آمریکا نمی‌خواهد مهاجرانی را وارد این کشور کند که بعدها مشکلی برای این کشور محسوب شوند.

در ثبت‌نام سال گذشته ۱۴ میلیون و ششصد هزار نفر در کل دنیا ثبت‌نام کرده‌اند که حدود ۱۱۵ هزار نفر برنده شدند؛ اما فقط پنجاه هزار ویزا صادر شد. در این بین چهار هزار و پانصد نفر از ایران در لاتاری برنده شده بودند.

بسیاری از افراد برنده شدن در لاتاری را پایان راه می‌دانند اما مسائلی وجود دارد که پس از برنده شدن در این قرعه‌کشی، برای افراد نمایان می‌شود. بزرگترین مشکل گرفتن ویزا و قوانین موجود در سفارتخانه‌های آمریکا در کشورهای مختلف است. جنبه دیگر به این بخش از ماجرا می‌رسد که مهاجرت موضوع بسیار سختی است و هر اشتباهی در طول مسیر می‌تواند صدمات روحی و مالی بزرگی داشته باشد.

از سوی دیگر پس از روی کار آمدن دونالد ترامپ به عنوان رئیس جمهوری آمریکا، حکم ممنوعیت صدور ویزا برای ایرانیان صادر شده است؛ با این حال هنوز ثبت‌نام لاتاری برای مردم ایران آزاد است و بسیاری معتقدند از این پس بجای کاملا تصادفی بودن، میزان تحصیلات یا داشتن مهارت یا انتقال سرمایه در انتخاب افراد نیز لحاظ خواهد شد. در دوران ترامپ بارها مشاهده شده است که در سفارتخانه‌های آمریکا از برنده‌های لاتاری ۲۰۱۷ و ۲۰۱۸ مدارک جدید و متنوعی درخواست شده است.

در هر صورت و با تمام مشکلات مهاجرت، سالانه افراد زیادی به امید داشتن زندگی راحت‌تر و پیشرفت بیشتر در این قرعه‌کشی شرکت می‌کنند و مهاجرت به آمریکا را هدف مناسبی برای رسیدن به آرزوهای خود می‌دانند.

نگاه اول

۷ سال پیش راحله و همسرش برنده لاتاری شده‌ و با یکدیگر به آمریکا مهاجرت کرده‌اند. آنها در شهر میامی زندگی می‌کنند و دو سال پیش فرزندشان در آمریکا متولد شده است.

راحله از روزی که برنده لاتاری شده‌ است، می‌گوید: «آنقدر جیغ ‌زدم و رقصیدم که همسایه پایینی به بالا آمد تا ببیند چه اتفاقی افتاده است. بعد از آن همه چیز به سرعت اتفاق افتاد». راحله و شوهرش یک تهیه غذا با درآمد معمولی در کرج داشتند.

او در ادامه می‌گوید: «من قبل از اینکه لاتاری را برنده شویم هیچ وقت از کشور خارج نشده بودم. برای ویزا گرفتن به ترکیه رفتیم و بعد از آن به آمریکا مهاجرت کردیم. اوایل شرایط کمی سخت بود، مخصوصاً برای من که به زبان انگلیسی مسلط نبودم اما به مرور با شرایط اخت شدیم و زندگی جدیدی ساختیم».

راحله از اینکه مهاجرت کرده است بسیار خوشحال است و می‌گوید: «در آمریکا جا برای پیشرفت بسیار است و آینده روشنی می‌توان متصور شد. شوهرم در آمریکا دوره‌های خلبانی دید و درس خواند و امروز یک خلبانی مسافرتی خوب است». همچنین راحله نیز یک مغازه بدلیجات فروشی دارد. راحله می‌گوید: «من خیلی وقت‌ها فکر می‌کنم اگر تا الان در ایران زندگی می‌کردم قطعاً بچه‌دار نمی‌شدم؛ ولی در آمریکا با حس امنیت بیشتری بچه‌دار شدم...».

نگاه دوم

«بعد برنده شدن در لاتاری و مهاجرت به آمریکا با دختر آمریکایی آشنا شدم و با هم ازدواج کردیم، سه سال نیز با هم زندگی کردیم». علیرضا بعد از ازدواج «سیتیزن» شده، ولی بعد از سه سال طلاق گرفته است. او می‌گوید: «من هر سال لاتاری شرکت می‌کردم و آرزوی آمریکا رفتن را داشتم. البته فکر می‌کردم زندگی در آنجا راحت‌تر باشد، اما بعد متوجه شدم در همه جا باید تلاش کرد. تفاوت در این است که جای پیشرفت در آمریکا بسیار بیشتر است و امکانات بیشتری در آمریکا وجود دارد.»

علیرضا در حال حاضر در شیکاگو زندگی می‌کند و فوق‌لیسانس مهندسی معماری می‌خواند و در ادامه می‌گوید: «در حال حاضر در یک رستوران گارسن هستم ولی معتقدم بعد از پایان تحصیلاتم می‌توانم آینده بهتری برای خودم متصور شوم».

نگاه سوم

«سفره من در ایران رنگین‌تر بود‌ ولی آینده بهتری در آمریکا را متصور هستم و چشم‌انداز روشن‌تری برای خود می‌بینم».

رضا در ایران ۱۰ سال سابقه کار و درآمد خوبی داشته است. به قول رضا «برای خودش کسی شده بود»، اما بعد از برد لاتاری دو سال است که در آمریکا زندگی می‌کند. او می‌گوید: «در دوران دانشجویی با لاتاری آشنا شدم و بعد از آن هر چند سال یک بار ثبت‌نام می‌کردم. بعد از دریافت نامه مبنی بر «برد در لاتاری» شوکه شده بودم و به آشنایان می‌دادم که نامه را چک کنند».

رضا با مطالعه به آمریکا مهاجرت کرده  و انتظار اتوپیا از آمریکا نداشته است. او در ادامه می‌گوید: «آسمان در همه جا یک رنگ است. در آمریکا فقط آیتم‌های بیشتری برای زندگی بهتر وجود دارد، ولی خوشبختی محض نیست. برای من این مهاجرت باعث ایجاد آرامش بیشتری در زندگی‌ام شده است و در بحث درمان بیماری‌ام نیز امکانات بهتری دریافت می‌کنم».

رضا پیشنهاد می‌کند که همه از این امکان استفاده کنند و در لاتاری ثبت‌نام کنند به این دلیل که این موضوع امکانی برای آنها ایجاد می‌کند که بین رفتن و ماندن انتخاب کنند.

نگاه چهارم

صدف دانشجوی رشته برق است و امسال برای اولین بار لاتاری ثبت‌نام کرده است. او می‌گوید: «در ایران اگر رانت و پارتی نداشته باشید، نمی‌توانید پیشرفت کنید. من در یک سال گذشته حتی در کافی‌شاپ هم بدون پارتی نتوانستم کار دانشجویی پیدا کنم. آمریکا کشور بزرگی است وبه راحتی می‌توان هم تحصیل کرد و هم امید داشت که آینده کاری خوبی در انتظارت است». صدف از هزینه‌هایی که باید بعد از برنده شدن لاتاری انجام داد، اطلاعی ندارد.

نگاه پنجم

مهرداد می‌گوید: «اگر لاتاری را ببرم، لباسهایم را برای رفتن به آمریکا می‌فروشم. دیگر امیدی به فردا در ایران نیست و باید از این کشور رفت. برای امثال من که پول مهاجرت را ندارند لاتاری بهترین گزینه است». او ۵ سال است که هر سال در لاتاری شرکت می‌کند تا روزی نامه برنده شدن لاتاری به دستش برسد. او می‌گوید: «اگر در لاتاری برنده شوم می‌توانم با سرعت بیشتری در زندگی پیشرفت کنم. آرزوهای دست نیافتنی ما، در آمریکا با کمی تلاش به دست می‌آیند».

نگاه ششم

مونا در ۷ سال زندگی مشترکش با یاشار هر سال لاتاری را ثبت‌نام کرده است. او می‌گوید: «برادرم ۱۰ سال پیش در دوبی با دختر آمریکایی آشنا شد و با یکدیگر ازدواج کردند و به آمریکا رفتند. من به دلیل دیدن کیفیت و آرامش زندگی برادرم دوست دارم به آمریکا مهاجرت کنم». مونا راه‌های مختلف برای مهاجرت را امتحان کرده، اما موفق نبوده است. او در ادامه می‌گوید: «بعد از به دنیا آمدن دخترم بیشتر از قبل دوست دارم به آمریکا بروم. دعا کنید امسال لاتاری را ببریم...»

نگاه هفتم

«در وقت مقرر شده برای ثبت‌نام لاتاری به تعداد زیاد مراجعه کننده داریم و افراد زیادی برای ثبت‌نام به ما رجوع می‌کنند». آقا کیان از هر نفر که برای ثبت‌نام لاتاری می‌آیند 8 هزارتومان می‌گیرد.

او در ادامه می‌گوید: «امسال شلوغ‌تر از سال‌های پیش شده است و تعداد کسانی که برای ثبت‌نام به ما مراجعه می‌کنند دو برابر سال قبل است. مردم حق دارند. وضعیت اقتصادی چاره‌ای جز مهاجرت برای ما نگذاشته است. خودم هم امسال ثبت‌نام کرده‌ام».

کافی‌نت آقا کیان حوالی انقلاب است و همان لحظه دو دختر جوان برای ثبت‌نام لاتاری وارد کافی‌نت می‌شوند...

نگاه هشتم

محمد با دوستش این عکاسی را در خیابان شریعتی اجاره کرده است و عکس برای مناسبت‌های خاص و موارد مختلف می‌اندازد. او می‌گوید: «دیگر دستمان آمده است که چگونه عکسی برای ثبت‌نام لاتاری مناسب‌تر است. امسال مشتریانمان بیشتر شده است. شرایط زندگی سخت شده و آنهایی که دستشان به دهانشان می‌رسد از طریق‌های مختلف مهاجرت می‌کنند، بقیه هم لاتاری ثبت‌نام می‌کنند».

او معتقد است هر جای دنیا برویم باز هم ایرانی هستیم و در آمریکا هم به عنوان یک مسلمان تروریست با ایرانیان برخورد می‌شود. او در ادامه می‌گوید: «با آمدن ترامپ زندگی برای مسلمانان در آمریکا بسیار سخت شده است و به همین دلیل من مهاجرت به آمریکا را اصلاً مناسب نمی‌دانم».

نگاه نهم

تلفن را که برمی‌دارد، می‌گوید: «برای ثبت‌نام لاتاری عکس خود را به صورت فایل به تلگرام همین شماره بفرستید و 5 هزار تومان فیش واریزی به شماره حساب ... را هم تلگرام کنید. مدارک هم در تلگرام برایتان ارسال می‌شود». به سرعت هم تلفن را قطع می‌کند...

هدف آمریکایی از راه‌اندازی بساط لاتاری

ایالات متحده آمریکا در حقیقت با لاتاری سالانه پنجاه هزار نفر را به کشور خود دعوت می‌کند. در این موضوع که آمریکا یک کشور مهاجرپذیر است شکی نیست، اما رویکرد دیگری نیز به این دعوت پر وسعت می‌توان داشت.

یکی از مباحث مهم در علوم سیاسی و در روابط بین‌الملل، مقوله دیپلماسی عمومی (Public diplomacy) است. این مفهوم به برنامه‌های تحت حمایت دولت‌ها اشاره دارد که هدف اطلاع‌رسانی یا تحت تأثیر قرار دادن افکار عمومی دیگر کشورها را دنبال می‌کند. اصطلاح دیپلماسی عمومی می‌تواند هدف ارتباط حکومت آمریکا با شهروندان سایر کشورها را کشورها را توجیه کند. در واقع دیپلماسی عمومی آمریکا را می‌توان برنامه‌ای منسجم و بلندمدت برای ارائه چهره‌ای موجه و با شکوه از آمریکا، فرهنگ و سبک زندگی آمریکایی قلمداد کرد که درصدد به حداقل رساندن هزینه‌های ناشی از مخالفت‌ها و رشد احساسات ضدآمریکایی در بسیاری از کشورهای جهان است.

اهداف دیپلماسی عمومی آمریکا به سه دسته تقسیم می‌شود: اول، ارائه چهره‌ای مثبت از آمریکا، دوم، به انزوا کشاندن مخالفان تندروی آمریکا در دیگر کشورها به کمک تقویت جریان‌ها و گروه‌های میانه‌رو، سوم، کمک به تقویت ارزش‌ها و منافع ملی این کشور در میان مردم آمریکا و جهان. در حقیقت هدف فقط سلطه بیشتر است. آمریکا قدرتی است که از تمام روش‌ها بهره می‌گیرد تا سلطه و نفوذ خود را بیشتر و برنامه‌های خود را برای افکار عمومی دنیا دیکته کند. آمریکا سعی دارد زمینه های توسعه بیشتر برای خود را فراهم کند و در این مسیر از هر راهکاری بهره می برد. هالیوود و رسانه‌های مختلف یکی از ابزارهای اعمال سلطه آمریکا است که ماهیتی فرهنگی دارند اما در جهت منافع ملی و تقویت سلطه این کشور عمل می‌کنند.

شکی نیست که ایالات متحد آمریکا در قضیه لاتاری، اهداف سیاسی و اقتصادی مشخصی را دنبال می‌کند. لاتاری می تواند گزینه مناسبی برای تاثیرگذاری روی مردم جهان باشد و دوستداران آمریکا را در مناطق مختلف جهان افزایش دهد. از سوی دیگر، جذب نیروی کار تازه برای انجام کارهایی که شهروندان آمریکایی حاضر به انجام آن نیستند می‌تواند انگیزه دیگر ایالات متحده در این امر باشد. آمریکا تاکنون هم با سرمایه و کار و فکر مهاجران به یک کشور قدرتمند اقتصادی و نظامی تبدیل شده است و هنوز ظرفیت فراوانی برای جذب مهاجر دارد. 

البته این گونه مباحث نظری و مرتبط با دیپلماسی عمومی، برای کسانی که در جستجوی راهی آسان برای مهاجرت به دیگر کشورهای جهان هستند، جذابیت ندارد و مورد توجه نیست. بسیاری از کسانی که در لاتاری ثبت‌نام می‌کنند اصلا کاری ندارند که آمریکا در جستجوی چیست و چرا این بساط را در کشورهای مختلف دایر کرده است. آنان به رفاه و تامین آینده فرزندان خود بیشتر از هر چیزی اهمیت می‌دهند و بنابراین در ماراتن لاتاری شرکت می‌کنند تا آینده بهتری برای خود ترسیم کنند و با برنده شدن، خود را فردی خوش‌شانس بدانند.