قتل خاشقچی و سناریوی پیش‌رو

دیدارنیوز ـ سیروان خسروزاده: جمال خاشقچی روزنامه نگار منتقد عربستانی که به دنبال روی کار آمدن بن‌سلمان ناچار به ترک کشورش شد در اوایل ماه میلادی جاری پس از مراجعه به کنسولگری عربستان در استانبول جهت انجام امور مربوط به ثبت ازدواج خود ناپدید گشته و از آن زمان تا حال مفقودالاثر است.

 

این روزها بسیاری بر این باورند که مقامات کنسولگری عربستان در استانبول وی را به قتل رسانده‌اند. نکته قابل تامل درباره شبهاتی است که این قتل کاملاً برنامه‌­ریزی شده و با دستور مستقیم مقامات سعودی و در راس آنان محمد بن سلمان به انجام رسیده است. بدون شک ولیعهد عربستان تصور نمی­‌کرد قتل خاشقچی چنین بازتاب جهانی پیدا کند، تا آنجا که حتی دولت ترامپ را نیز تحت فشار قرار دهد.

 

ولیعهد جوان عربستان که طی سال گذشته با تظاهر به تجددخواهی و اصلاح‌­طلبی برنامه­‌های جنجالی زیادی را در عربستان پیش برده بود اینک در حرکتی ناشیانه وجهه قابل تحسین و دستاوردهای زودگذرش را نقش بر آب ساخته و مستاصلانه برای رهایی از این مخمصه که بُعدی بین‌­المللی به خود گرفته، به واشنگتن چشم امید دوخته است. به دنبال فضاحت غیرقابل دفاعی که دست­‌اندرکاران ترور خاشقچی به بار آورده­‌اند دولت ترامپ نیز تحت فشار سنگینی قرار گرفته است.

 

ترامپ که در رابطه با مسائلی چون تحریم ایران و همچنین ادامه حضور نظامی آمریکا در منطقه (به‌ویژه سوریه) و مواردی از این قبیل روی همکاری­‌های سیاسی، اقتصادی و مالی عربستان حساب باز کرده بود، اینک برای بازخواست جدی ریاض به‌خاطر رسوایی اخیر در منگنه قرار گرفته است. او که در تازه‌­ترین موفقیت سیاسی­‌اش قبل از برگزاری انتخابات کنگره در 15 آبان موفق به بازگرداندن کشیش برانسون به آمریکا شده است اکنون چنانچه موضع قاطعی در برابر ریاض اتخاذ نکند مورد انتقاد دمکرات­‌ها قرار خواهد گرفت و آنان بهره‌­برداری­‌های خاص خود را از این واقعه خواهند کرد. علاوه براین، در سطح بین‌المللی نیز موضع ترامپ زیر ذره‌­بین قرار خواهد گرفت و هرگونه اغماض آمریکا در برخورد با ریاض حمل بر دوگانگی این کشور در مقابله با تروریسم خواهد شد و مبارزه این کشور با تروریسم شعاری قلمداد خواهد شد که در خدمت منافع این کشور قرار گرفته است.

 

بر این اساس باید گفت آمریکا و شخص ترامپ ناچار به اتخاذ موضعی جدی در رفع ابهامات ناشی از قتل خاشقچی خواهند بود. در همین راستا ترامپ وزیر امورخارجه­‌اش را به عربستان اعزام کرده تا بعد از زمینه­‌سازی­‌های لازم عازم ترکیه شود. قطعاً وزیر امورخارجه مقامات ریاض را از تنگنایی که دولت ترامپ در آن قرار گرفته و همچنین از واکنش شدید اجتناب­‌ناپذیری که بایستی از خود علیه ریاض بروز دهد مطلع خواهد ساخت و در همان حال به آنان اطمینان خواهد داد که این واکنش­‌ها خللی در هم‌­پیمانی استراتژیک طرفین وارد نخواهد کرد.

 

باتوجه به شخصیت تاجر مسلک ترامپ باید گفت بعید نیست وی این تهدید را به فرصت تبدیل کند و درقبال رهایی دولت پادشاهی عربستان از تنگنای فعلی امتیازات و اخاذی­‌های قابل توجهی نیز کسب کند.از طرف دیگر روسیه و ترکیه و به‌ویژه ایران بدشان نمی آید که این بحران به شکافی میان آمریکا و عربستان بینجامد و همکاری منطقه­‌ای آنان مختل شود.

 

در هر حال باید گفت مقامات ریاض و شخص ولیعهد بایستی خود را برای سرکشیدن جام زهر آماده کنند. ریاض در موقعیت دشواری قرار گرفته است در درجه نخست بایستی سکوت سوال‌­برانگیز روزهای اخیر را توجیه کند؛ امری که به استدلالی قوی و متقاعد کننده نیاز دارد و در واقع باید گفت در حال حاضر دغدغه و تلاش اصلی مقامات ریاض حول تنظیم ساز و کارهای این نمایش سیر می­‌کند.

 

براساس نمایشنامه‌­ای که در حال تدوین است عوامل سفارت عربستان خودسرانه و به‌دور از هیچ ارتباطی با مقامات ریاض اقدام به قتل خاشقچی کرده‌اند و مقامات ریاض در برابر عمل انجام شده، یعنی قتل خاشقچی قرار گرفته‌اند. این عوامل دستگیر خواهند شد؛ احتمالاً به آنان وعده داده خواهد شد در قبال اعتراف به اقدام خودسرانه طولی نخواهد کشید تبرئه و آزاد خواهند شد اما بعداً برای از بین بردن کامل آثار جرم، آنان را به جرم قتل خودسرانه یک دگراندیش در دادگاهی ناعادلانه و به‌دور از انظار رسانه‌­ها اعدام خواهند کرد.