نگاهی به وجه جنسیتی ایدئولوژی داعش به بهانه اهدای جایزه صلح نوبل به «نادیا مراد»
دیدارنیوز ـ مرضیه حسینی: آوارگی و بیسرزمینی، فقر و گرسنگی، محرومیت از تحصیل، از مسکن و از یک شب خواب راحت سهم مردمی است که کشورشان درگیر با جنگ است. در این میان اما چهره جنگ برای زنان، خشنتر است. زن که باشی جنگ هم با تو نامهربانتر است، خواه در عراق و سوریه و خواه در برمه و نیجریه و ...
زن که باشی در کنار آوارگی و گرسنگی و فقر و محرومیت، مجبور به تحمل انواع تجاوزهای جنسی نیز میشوی. زن که باشی، در عراق که زندگی کنی، کُرد و ایزدی که باشی، مهاجمان و دژخیمان پیکرت را چونان غنیمتی جنگی میان خود تقسیم میکنند. مادر پیرت را که شباهتی به حوری ندارد، میکشند، برادرت را اعدام میکنند و کودکت از گرما و تشنگی چسپیده به تخته سنگی میمیرد.
از سال 2014 م/ 1393 که داعش به شمال عراق حمله کرد و از موصل تا حومه کرکوک را درنوردید، میلیونها عراقی از خانههای خود گریختند. صدها هزار نفر از آوارگان، کودکان و تعداد بیشتری زنان بودند که تحت شدیدترین فشارهای جسمی و روحی قرار گرفتند. حضور داعش در عراق بر زندگی زنان تاثیرات مخرب و چندگانهای گذاشت.
زنان و ایدئولوژی داعش
ایدئولوژیهای بنیادگرایانه و خشن که بر پایه تفاسیر رادیکال از دین و مذهب قرار دارند، در ذات خود بشدت زنستیز هستند. دولت اسلامی داعش حامل یکی از خشنترینِ این ایدئولوژیهاست که وجه انسانی برای زنان قائل نیست و آنان را موجوداتی میداند که تنها شایسته بردگی مردان را دارند. بر اساس این باور، داعش در سرزمینهای متصرفی خود زنان را به اسارت گرفته و آنها را به وحشیانهترین شکل ممکن وادار به بردگی جنسی میکرد.
هدف داعش در ابتدا و در آغاز تصرف سرزمینهایی در عراق و سوریه، این بود که از خود تصویری بشدت خشن و بیرحم بسازد که جهان نتواند او را نادیده بگیرد. قتل، تجاوز، کشتار و به بردگی کشاندن زنان یکی از مهمترین وجوه ایدئولوژی داعش بود که میتوانست اهداف این گروه در معرفی تصویری رادیکال و بنیادگرا از خود به جهانیان را محقق کند. در نتیجه زنان و به ویژه زنان ایزدی تحت عنوان دشمن و کافر متحمل شدیدترین مصایب شدند.
حکایت دردناک زندگی زنانی که اسیر داعش بودند و توانسته بودند فرار کنند، به خوبی نمایانگر توحش موجود در وجه جنسیتی ایدئولوژی داعش است. این زنان تجاوزات گروهی از جانب چند جهادگر داعشی به صورت همزمان را تحمل میکردند در حالی که مورد بدترین توهینها و تحقیرها قرار میگرفتند.
در مدت زمانی که شمال عراق در دست داعشیها بود، خشونت سیستماتیک جسمی و روانی علیه زنان از طریق فتواهایی که از سوی فقهایش صادر میشد، شدیدتر میشد بهویژه اینکه داعشیها تصور میکنند که هر چه زنان بیشتری را مورد تجاوز قرار دهند به طبقات بهتری از بهشت دست مییابند. این رفتار و رویکرد غیرانسانی داعش نسبت به زنان به گروههای تندروی دیگر مانند بوکوحرام در غرب آفریقا هم منتقل شد و زنان در آنجا نیز مورد تجاوزات هولناک قرار گرفتند.
ایدئولوژی داعش نسبت به زنان، بر این مبناست که زنان هیچ حق و حقوقی ندارند و کنترل آنها کاملا در دست مردان است. کار اصلی زن این است که در خانه بماند و جهادیهای کوچک را بزرگ کند تا برای دولت اسلامی بجنگند. زنانی که نتوانند نقش همسر و مادر را آن طور که مورد نظر داعش است ایفا کنند، به سختی تنبیه میشوند. زنان باید به فتواهای دینی برای حفظ ایدئولوژی حاکم مشروعیت ببخشند و همزمان هرجا که لازم شد، سپر بلا شوند.
در طول تسخیر سنجار بدست داعش بیش از ۵۰۰۰ ایزدی کشته، ۵۰۰۰۰ آواره و حدود ۵۰۰۰ نفر شامل تعدادی از دختران و زنان جوان ایزدی همچون غنایم جنگی به اسارت نیروهای داعش درآمدند. این زنان در بین مجاهدین داعش دست بدست شده و در حالت اسارت مورد تجاوزات وحشیانه قرار گرفتند. دختربچهها که از طرف داعشیها حوری خوانده می شدند، نصیب بیشتری از این تجاوزات بردند.
نادیا مراد یکی از دختران اسیر است که وقتی جنگجویان دولت اسلامی او را ربودند 21 سال داشت. آنها او را کتک زدند و به او تجاوز کردند. نادیا پس از آزادی به شکل پیگیر تلاش کرد که جهان را متوجه جنایت داعش علیه زنان بکند. بر اثر تلاشهای او، کشورش عراق اجازه داد که شورای امنیت یک گروه حقیقتیاب مستقل را برای جمعآوری مدارک درباره جنایتهای داعش به این کشور بفرستد.
او در این باره گفت:اگر قدرتمندترین کشورهای جهان نتوانند کسانی را که زنان را به بردگی جنسی کشیدند، دشمنان خود را سر بریدند و کودکان را وادار به بمبگذاری انتحاری کردند به محاکمه بکشانند، پس عدالت جهانی به چه دردی میخورد؟
او با نخست وزیر کانادا، ملکه اردن، سفیران ایالات متحده (نمایندگان از هر دو دولت اوباما و ترامپ)، دو دبیر کل سازمان ملل متحد در چندین مراسم با حضور مقامات و شهروندان، ملاقات کرد.
نادیا مراد جایزه حقوق بشری واسلاو هاول را دریافت کرد. خاطرات او، با عنوان «آخرین دختر: داستان من از زندان و مبارزاتم با دولت اسلامی»، توسط انتشارات Tim Duggan منتشر شده است.
او امسال نیز موفق به دریافت جایزه صلح نوبل شد. نادیا مراد در آلمان زندگی میکند، میگوید که هرگز این زندگی را نمیخواست. او یک دختر کشاورز بود. او میخواست یک سالن زیبایی داشته باشد.
زنان در خدمت داعش
روی دیگر سکه، زنانی هستند که از سر اجبار یا آموزش، به خدمت داعش درآمده و در عملیات تروریستی داعش در سایر کشورها مانند فرانسه مشارکت داشتند. به گفته دادستان پاریس بمبگذاران داعشی در فرانسه و گروهی که عملیات انتحاری میکردند، زنان و دختران جوان بودند. عامل بمبگذاری ، دختر ۱۹ سالهای به نام اینس مدنی بود که ماشین پدرش را برای استفاده در برنامه حمله برداشته بود. این زنان با رضایت خود به جهادیهای داعش خدمات جنسی میدادند و اعتقاد داشتند جهاد نکاح آنها را به بهشت میبرد.
زنان جهادی، تنها کسانی نیستند که از کشورهای اسلامی یا از قلب اروپا و کشورهای غربی برای ازدواج با جهادیها به قلمرو دولت اسلامی میآیند و کارشان این است که مردان و همسران خود را به شهادت تشویق کنند، بسیاری از گروههای تندرو پیش از ظهور داعش هم از زنان برای انجام عملیات تروریستی استفاده میکردند مثلا «بیوههای سیاه» چچنی زمانی شهرت زیادی داشتند یا زنان انتحاری لبنانی که در دهه ۱۹۸۰ فعال بودند و همچنین چندین زن فلسطینی که در دهه گذشته به اسراییلیها حمله انتحاری کردهاند. علاوه بر اینها، بوکو حرام هم از زنان و دختران کوچک در حملات انتحاری استفاده میکردند.
در مقابل وضعیتی که داعشیها برای زنان ایجاد کرده بودند، در مناطق اشغالی شکل دیگری از زنان عرض اندام کردند. آنها زنان مبارز کردی بودند که در خط مقدم همراه با نیروهای ائتلاف ضدداعش با داعش جنگیدند و موفق شدند در عملیات آزادسازی سرزمینهای اشغالی بسیار موثر واقع شوند. مبارزه زنان کرد بر زنان عرب نیز تاثیر گذاشت و بسیاری از دختران به یکباره از فرهنگ و باورهای عشیرهای گسسته و آموزش نظامی دیدند و رزمجامه به تن کردند. مقاومت زنان کرد، کل منطقه را تحت تاثیر قرار داده و زنان را به مقاومت در برابر داعش تشویق کرد.
مبارزه زنان علیه داعش تاثیرات دیرپاتر از آزادی آنها از دست داعش داشت. زنان در این مناطق که به هویت جدیدی دست یافته بودند، خواستار مرگ رویهها و ایدئولوژیهای سرکوبگر زنان شدند. تعدادی از زنان پس از آزادی شهر سنجار، برقع خود را سوزاندند و در این حرکت سمبولیک جنایات داعش را محکوم کردند.
زنانی چون نادیا مراد، ندا ابراهیم، زهرا علی، نزیهه الدلیمی و بسیاری دیگر از فعالین حقوق زن راوی درد و رنج زنان جنگزده خواهند بود و علیه رادیکالیزم مذهبی و ایدئولوژیهای زنستیز خواهند جنگید.